„Wokół traumy Holokaustu” to wydarzenie online, którego organizatorami byli Muzeum Getta Warszawskiego oraz Wydział Nauk Społecznych w Warszawie Uniwersytetu SWPS. Jaki był cel webinarium, kto na nim wystąpił i jakie tematy zostały poruszone?
Idea webinarium
Webinarium odbyło się 19 listopada 2022 r. na platformie Zoom. Podczas wydarzenia wystąpiły osoby z różnych krajów, które pracują z osobami dotkniętymi traumą i badają to zjawisko.
Tytuł webinarium brzmiał „Wokół traumy Holokaustu” i mógł sugerować, że prelegenci skupią się na zagadnieniach związanych z Zagładą Żydów podczas II Wojny Światowej. Jak jednak zapewniali organizatorzy, temat Holocaustu miał być punktem wyjścia, natomiast całe spotkanie miało w bardziej kompleksowy sposób poruszyć tematykę traumy.
Podczas wydarzenia omówione zostały kwestie dotyczące traumy, której podłożem są różnego rodzaju doświadczenia wynikające z polityczno-społecznych realiów. Bardzo aktualnym tematem była przykładowo trauma związana z wojną w Ukrainie, ale też urazy psychiczne tych osób, które osobiście nie doświadczyły przemocy wojennej, natomiast są potomkami jej ofiar (czyli osób należących do „trzeciego pokolenia”).
Celem webinarium „Wokół traumy Holokaustu” miało być więc pokazanie, że trauma wojenna – bez względu na jej czas i miejsce – przynosi bardzo podobne konsekwencje.
Prelegenci i program webinarium
„Wprowadzenie do tematu: czym jest trauma?” – Ala Elczewska
Webinarium „Wokół traumy Holokaustu” otworzyło wprowadzenie do tematyki traumy przygotowane przez Alę Elczewską – doświadczoną psycholożkę, pedagożkę i psychotraumatolożkę. Prelegentka ma blisko 40-letnie doświadczenie w zakresie pracy z osobami, które dotknęła przemoc – na co dzień pracuje w Kopenhadze, gdzie pomaga uchodźcom i ofiarom wojny.
Nagranie z wystąpienia można zobaczyć na tym filmie:
„Trauma Holokaustu z perspektywy praktyki klinicznej psychoterapeuty” – dr Jonathan Britmann
Kolejnym prelegentem był dr Jonathan Britmann – doktor nauk medycznych, psychoterapeuta, a także superwizor i specjalista psychologii klinicznej. Britmann pełni funkcję konsultanta wojewódzkiego i prezesa Polskiego Towarzystwa Psychologii Klinicznej, wykłada i pisze artykuły na temat psychologii i psychiatrii. Od kilkunastu lat pracuje w szpitalu psychiatrycznym w Tworkach.
W swoim wykładzie Britmann omówił traumę Holokaustu, spoglądając na nią z perspektywy doświadczonego specjalisty od psychoterapii klinicznej. Wystąpienie zawierało próbę systematyzacji problemów, z jakimi borykają się żydowscy i polscy pacjenci Britmanna, a które wiążą się z tożsamością żydowską i tym, w jaki sposób reagują na nią inni ludzie.
„The psychological sequel of trauma: The Israeli perspective” – dr Zehava Solomon
Dr Zehava Solomon pracuje na Uniwersytecie w Tel-Awiwie, gdzie jest profesorem epidemiologii psychiatrycznej i pracy socjalnej. Wcześniej m.in. kierowała Adler Center for the Study of Child Welfie and Protection. W swojej pracy Zehava koncentruje się na badaniach dotyczących stresu traumatycznego, ze szczególnym naciskiem położonym na tematyce Holokaustu, niewoli wojennej oraz długotrwałych reakcjach stresu bojowego.
W swoim wykładzie profesor Uniwersytetu Telawiwskiego przedstawiła omówienie różnorakich psychologicznych następstw traumy, patrząc na nie z perspektywy losów narodu izraelskiego.
„Trauma wojenna we współczesnych realiach: bieżące uwagi praktykującego psychologa” – Aleksandra Kvitko
Następną prelegentką podczas webinarium „Wokół traumy Holokaustu” była Aleksandra Kvitko, która jest psycholożką i psychoanalityczką pracującą w Kijowie. Działa ona w programie prowadzonym przez rzecznika praw obywatelskich Ukrainy, udzielając wsparcia ofiarom przestępstw seksualnych podczas inwazji rosyjskiej.
Kvitko opowiedziała w swojej prezentacji o tym, jak aktualnie wygląda życie w Ukrainie. Opisywała, jakie zbrodnie popełniają agresorzy, zaznaczając, że jedynie około 2% przypadków jest oficjalnie odnotowywanych. Przedstawiła też swój pogląd, zgodnie z którym przemoc seksualna popełniana przez Rosjan to ludobójstwo narodu ukraińskiego.
„Decyzje polityczne barierą w ukojeniu traumy ‘comfort women’” – dr Alicja Bartuś
Dr Alicja Bartuś to politolożka skupiająca się na prawach człowieka, totalitaryzmie, terroryzmie i zbrodniach przeciwko ludzkości. Jest związana z Fundacją na Rzecz Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu i uczestniczką wielu projektów dotyczących pamięci o KL Auschwitz.
W swoim wystąpieniu podczas wydarzenia online „Wokół traumy Holokaustu” Bartuś poruszyła temat kobiet wykorzystywanych seksualnie przez żołnierzy japońskiego wojska cesarza Hirohito – tzw. comfort women (na Zachodzie) czy jugun ianfu (w Japonii) oraz ich walce o prawdę niezbędną do ukojenia traumy.
„Podcast as a tool for Holocaust research, education and commemoration: Telling the stories of three generations in survivors’ families” – Galina Lochekhina-Mikulinser
Galina Lochekhina-Mikulinser ukończyła Weiss-Livnat International Program in Holocaust Studies na Uniwersytecie w Hajfie. Jest twórczynią podcastu „The Holocaust: Three Generations”, w którym w sposób naukowy analizuje, jaki wpływ na poszczególne pokolenia ma trauma Holokaustu.
Prelegentka dzieli się z odbiorcami swoimi doświadczeniami w wykorzystaniu podcastu do edukowania o Holokauście, wykorzystaniu go jako narzędzia do upamiętnienia oraz zrozumienia konsekwencji, jakie przeszłość wywiera na psychikę potomków ofiar.
„Korzenie totalitaryzmu XX wieku: Auschwitz – Holokaust – Ludobójstwa” – Adam Szpaderski
Na zakończenie webinarium „Wokół traumy Holokaustu” swój wykład wygłosił dr hab., prof. Uniwersytetu SWPS Adam Szpaderski. Kieruje on Centrum Badań nad Ekonomiką Miejsc Pamięci, jest także m.in. kierownikiem studiów podyplomowych „Korzenie totalitaryzmu XX wieku: Auschwitz – Holokaust – Ludobójstwa” i Głównym Konsultantem Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu w Dziedzinie Strategii i Zarządzania Edukacją.
Moderatorką spotkania online była dr Halina Postek pełniąca funkcję kierownika Działu Edukacji Muzeum Getta Warszawskiego.
Wybrane wystąpienia nadal można obejrzeć na YouTube’ie.