Muzeum Śląskie

Muzeum Śląskie w Katowicach to jedno z najważniejszych miejsc w mieście, uwielbiane przez mieszkańców i przyjezdnych, gdzie odbywają się spotkania, konferencje i zjazdy. Tutaj można też spędzić wyjątkowy czas z całą rodziną, wędrując po wystawach, korzystając z atrakcji i relaksując się w pięknej przestrzeni, w którą wpasowane są nowoczesne, przeszklone budynki. Ze szczytu szybu kopalnianego „Warszawa II”, który mierzy aż 40 m, możemy zobaczyć całe naziemne Muzeum Śląskie, Katowice i Strefę Kultury. 

W samym muzeum znajdziemy ponad 118 tys. eksponatów z najróżniejszych dziedzin. Szczególną gratką jest Dział Plastyki Nieprofesjonalnej, gdzie przedstawione są dzieła artystów, których nie da się zaklasyfikować do żadnego nurtu, czy niezwykle obszerna kolekcja zbiorów związanych z Teatrem Polskim. To miejsce znane jest nie tylko ze swoich wystaw. Odbywają się tu także słynne wydarzenia o skali światowej (takie, jak m.in. szczyt klimatyczny COP24). Poszczególne działy biorą także czynny udział w wykopaliskach, badaniach i podobnych przedsięwzięciach, a w sklepie muzealnym można zakupić publikacje dotyczące tematyki każdego z departamentów, katalogi, badania, a nawet książki dla dzieci. Prowadzone są także zajęcia edukacyjne dla dzieci i dorosłych, zarówno dla szkół, jak i osób indywidualnych. Można także wziąć udział w wykładach online.

Muzeum Śląskie jest także dostępne do zwiedzania dla osób niepełnosprawnych. Cały kompleks został specjalnie zaprojektowany tak, by ułatwić dostęp dla wózków inwalidzkich, a osoby niesłyszące lub niewidzące mogą korzystać z każdej wystawy dzięki wypukłym eksponatom czy przewodnikom napisanym w języku Braille’a. Wszystkie wernisaże są tłumaczone na język migowy. Muzeum Śląskie nie chce wykluczyć nikogo z korzystania z jego oferty, toteż raz w tygodniu organizuje ciche zwiedzanie, z myślą o osobach ze spektrum autyzmu.

Osoby, które nie mogą się osobiście zjawić w muzeum, mogą przejrzeć całą ofertę udostępnioną w katalogach internetowych, a także zakupić przedmioty ze sklepu muzealnego online. Oprócz licznych, stałych wystaw, oferowanych przez Muzeum Śląskie, organizowane są też wystawy czasowe, które zmieniają się co pewien czas. Dzięki temu, każda wizyta jest wyjątkowa i przyniesie nowe wrażenia. 

Muzeum Śląskie kilkukrotnie zmieniało swoją siedzibę, zanim zostało przeniesione do swojego obecnego miejsca – dawnej Kopalni Węgla Kamiennego „Katowice”. Zostało ono specjalnie zaprojektowane tak, by jak najmniej ingerować w krajobraz, z jak najlepszym wykorzystaniem dostępnej przestrzeni i uwydatnieniem dawnego przeznaczenia budynków, dlatego też większość muzeum znajduje się pod ziemią. Świetliki w dachu dobrze oświetlają sale wystawowe, a w przestronnych pomieszczeniach znaleźć można zbiory z najróżniejszych dziedzin: od archeologii, przez fotografię, po słynne obrazy i dzieła artystów tworzących od XVII wieku aż do nowoczesności. Oprócz tego, w kompleksie budynków są także sale edukacyjne, audytorium, biblioteka z czytelnią i kącik edukacyjny dla dzieci. Znajduje się tam również podziemny parking, a pod całą Strefę Kultury podjeżdża niskopodłogowy autobus. Z przystanku z łatwością można dostać się na teren muzeum dzięki windzie, prowadzącej pod ziemię. Cała przestrzeń to świetnie zagospodarowane centrum kulturowe Katowic, z terenem przeznaczonym również na festiwale na świeżym powietrzu.

Muzeum nieustannie wzbogaca się o nowe eksponaty i szczególny nacisk kładzie na obszar Górnego Śląska, i jego historię. Celem tego obiektu jest edukacja mieszkańców o terenach, z których pochodzą i o fascynujących perypetiach, które doprowadziły do tego, że Śląsk jest tak wyjątkową krainą w Polsce. Dba o pielęgnowanie wiedzy na temat powstań śląskich, prowadzi badania etnograficzne oraz gromadzi historyczne materiały, zawierające informacje m.in. o śląskiej gwarze, tradycjach i kuchni, słynnych na cały kraj. 

Godziny zwiedzania szerokiej oferty zbiorów, oferowanych przez Muzeum Śląskie w Katowicach, można zwieńczyć relaksem w jednym z trzech punktów gastronomicznych: kawiarni Gyszynk i kawa, eleganckiej i stylowej Moodro restaurant, oferującej klasyczne, śląskie posiłki z nowoczesnym twistem, oraz bistro i kawiarni o tej samej nazwie. 

Krótka historia Muzeum Śląskiego

Katowice to modne miasto, jedno z głównych w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym. Jego początki sięgają około XVI wieku, a wraz z rozwojem przemysłu ciężkiego w pobliżu, Katowice prężnie rozwijają się do dzisiaj. Są już nie tylko górniczym miastem, ale nowoczesnym miejscem z modnymi klubami i restauracjami, przyciągającymi do siebie mnóstwo młodych ludzi, chcących tu studiować czy pracować. Jeden z symboli Katowic to, znajdujące się w odległości około 1 km od Spodka w Katowickiej Strefie Kultury, Muzeum Śląskie. 

Nie zawsze znajdowało się ono przy ulicy Dobrowolskiego 1, gdzie obecnie możemy je znaleźć. Nowoczesne gmachy w otoczeniu dawnej Kopalni Węgla Kamiennego „Katowice” powstały w 2015 roku – Muzeum Śląskie jest jednak nieco starsze. Zostało powołane do istnienia w 1929 roku i znajdowało się na pierwszym piętrze Urzędu Wojewódzkiego i Sejmu Śląskiego. W 1936 roku rozpoczęto budowę najnowocześniejszego ówcześnie budynku w Europie, który miał służyć za nową, oficjalną siedzibę Muzeum, które już wtedy rosło na popularności i zgromadziło pokaźną ilość zbiorów dotyczących nie tylko ziemi śląskiej, ale całej Polski. Architektem nowoczesnego, modernistycznego gmachu był Karol Schayer. Budowę ukończono w 1939 roku, lecz niestety nie doczekano oficjalnego otwarcia. Wybuch wojny sprawił, że działalność muzeum musiała zostać zawieszona, a budynek został rozebrany w latach 1941-1944. Część  bezcennych zbiorów, które udało się uratować przed grabieżą okupanta, przeniesiono do Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. 

Muzeum Śląskie w Katowicach doczekało się ponownego otwarcia dopiero w grudniu 1984 roku i powróciła do niego część przedwojennych zbiorów. Na tymczasową siedzibę wybrano stary hotel powstały na przełomie XIX i XX wieku przy alei Korfantego 3, lecz na pomysł, by znaleźć nową, oficjalną siedzibę na Muzeum Śląskie, Katowice zareagowały z dużym entuzjazmem. Dwa lata później miasto przeznaczyło grunt przy ul. Ceglanej pod jej budowę. 

Działka przy ul. Ceglanej nie była jednak idealnym miejscem: pojawił się nowy pomysł, by zagospodarować stare budynki niedziałającej już Kopalni Węgla Kamiennego „Katowice”. W 2007 roku rozpoczęto prace projektowe autorstwa austriackiej pracowni Riegler Riewe Architekten. Budowa została zakończona w 2015 roku i oficjalnie powstało nowe Muzeum Śląskie w Katowicach, przy ul. Dobrowolskiego 1. W 2019 roku Muzeum świętowało swoje 90-lecie: pomimo burzliwej historii, ciągłych przeprowadzek, zamknięcia na długi czas i utraty części swoich zbiorów, nadal istnieje i zwiedzający ponownie mogą cieszyć się jego wspaniałymi kolekcjami w nowym, pięknym miejscu.

Co znajdziemy na stałych wystawach Muzeum Śląskiego?

Muzeum Śląskie w Katowicach podzielone jest na 9 działów: Sztuki, Plastyki Nieprofesjonalnej, Fotografii, Etnologii, Historii, Archeologii, Komunikacji Wizualnej i Wydawnictw oraz Centrum Scenografii Polskiej. Łącznie znajduje się tam ponad 118 tys. eksponatów. 

• Do najcenniejszych zbiorów zaliczają się kolekcje malarstwa polskiego sprzed i po 1945 roku. Wśród nich podziwiać możemy dzieła m.in. Artura Grottgera, Stanisława Wyspiańskiego, Jana Matejki czy Tadeusza Makowskiego. W Dziele Sztuki znajdziemy też obrazy renesansowych twórców, takich jak  Albrecht Dürer i Piranesi. 
• Dział Plastyki Nieprofesjonalnej to ukłon w kierunku amatorskiego ruchu plastycznego, czyli kolektywu artystów tworzących oryginalną, nowoczesną sztukę, nie wpasowującą się w żadne inne ramy. Możemy podziwiać tam dzieła Polskich przedstawicieli art brut, zwanej także sztuką outsiderów, tworzących od czasów międzywojennych, aż do współczesności. 
• Zbiór fotografii to głównie kolekcje o tematyce obyczajowej i społecznej, której głównym celem jest pokazanie, jak zmieniało się życie i rozwijała kultura na przełomie lat, zwłaszcza w kontekście życia społecznego. Znajdziemy tam wiele fotografii ukazujących pogrzeby, śluby czy lata szkolne, a także zdjęcia pokazujące ważne wydarzenia historyczne, sięgające aż do czasów I Wojny Światowej. Możemy tam także znaleźć portrety, kolekcję etnograficzną i fotografię artystyczną. 
• Dział Etnologii to ponad 11 tys. obiektów ukazujących kulturę ludności plebejskiej i mieszczańskiej, ze szczególnym uwzględnieniem Górnego Śląska. Muzeum Śląskie w Katowicach z chęcią przyjmuje darowizny i powiększa swoje zbiory o eksponaty z targów staroci i antykwariatów. Oprócz strojów ludowych, wyposażenia wnętrz, mebli czy dewocjonaliów, znajdziemy także ciekawostki, takie jak etykiety zapałczane czy stare zabawki. 
• Zainteresowani historią znajdą tu ponad 6 tys. eksponatów z najróżniejszych dziedzin, z których najstarsze datowane są na XVII wiek. To przedmioty, obrazy, mapy, pocztówki i kolekcje charakterystyczne dla Górnego Śląska. Muzeum Śląskie posiada również zbiór militariów, korespondencji i odznaczeń z okresu II Rzeczypospolitej a także plakaty teatralne z okresu międzywojennego. W ramach Działu Historii funkcjonuje też Pracownia Powstań Śląskich, która skupia się na badaniach materiałów dotyczących powstań i wypuszcza liczne publikacje, książki i artykuły. Jest tu także Pracownia Przemysłu Śląskiego, która zbiera zabytki przemysłowe i bada rozwój przemysłu na terenie Górnego Śląska. 
• Archeologiczna kolekcja to zabytki odkryte głównie na terenie Górnego Śląska, które mogą przybliżyć nam, jak wyglądało życie na tym terenie tak dawno, jak aż na przełomie III i II w. p.n.e. Znajdują się tu także zbiory pochodzące z innych części Polski. Dział ten również dba o przygotowanie gruntu podczas budowy autostrad czy budynków i upewnienie się, że nie zostają naruszone historyczne miejsca, osady czy cmentarze.
• Komunikacja Wizualna i Wydawnictwa to specjalny dział, zajmujący się publikacją książek i artykułów popularnonaukowych, a także udostępnia kolekcje muzeum w internecie. Wydawnictwa Muzeum Śląskiego dostępne są w sklepach stacjonarnych oraz w internecie. Zwiedzanie Muzeum Śląskiego jest możliwe także dla osób niepełnosprawnych, posiada ono bowiem wypukłe obrazy i obiekty przestrzenne, które można poznawać za pomocą dotyku. Jest także dostosowane dla osób niesłyszących, wszystkie wenisaże są tłumaczone na język migowy oraz udostępnione są autodeskrypcje. Wszystkie przestrzenie są dostępne dla osób z niepełnosprawnością ruchową. 
• Centrum Scenografii Polskiej to wyjątkowe miejsce, które skupia się na znaczeniu teatru dla kultury Polski i popularyzowanie sztuk teatralnych, wystaw czy rekwizytów. Jego celem jest przybliżenie zwiedzającym Teatru Polskiego, jego historii i twórców, korzystając z obszernej wiedzy zgromadzonej poprzez kolekcjonowanie scenografii, informacji i planów dotyczących przedstawień i prywatnych notatek i zapisków artystów, reżyserów i scenografów. 

Katowicka Strefa Kultury

Kompleks budynków kopalnianych Kopalni Węgla Kamiennego „Katowice”, to nie tylko Muzeum Śląskie. Mieści się tam także sala koncertowa Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia oraz Międzynarodowe Centrum Kongresowe. Wszystkie gmachy zaprojektowane zostały w nowoczesny sposób, ale tak, aby zachować charakterystyczny styl architektoniczny Górnego Śląska. To miejsce chętnie odwiedzane przez mieszkańców, którzy z przyjemnością korzystają z atrakcji oferowanych przez Strefę Kultury, lub spacerują wśród przeszklonych, nowoczesnych obiektów, pomieszanych z odnowionymi kopalnianymi budowlami. Miejsce to dostało również wiele nagród i wyróżnień w Polsce i za granicą, za swoją funkcjonalność i niepowtarzalny design, dzięki czemu Katowice stały się dobrze rozpoznawalnym miastem, przyciągającym inwestorów, turystów i imigrantów. Strefa Kultury powstała w dużej mierze dzięki funduszom europejskim, a cała wartość inwestycji (wraz z przebudową infrastruktury) wynosi ponad miliard złotych. 

Zanim powstała Katowicka Strefa Kultury, głównym miejscem wydarzeń był charakterystyczny Spodek powstały w 1971 roku, który oddalony jest od nowego centrum o około kilometr. Teraz obiekty te współpracują ze sobą i tworzą wspólnie wyjątkowy kompleks, wyróżniający Katowice na tle innych miast Europy. Wśród nich Muzeum Śląskie pełni szczególną rolę miejsca edukacji i pamięci o wydarzeniach, które miały miejsce na terenie Śląska i dba o podtrzymanie tradycji tego wyjątkowego obszaru. 

Muzeum, jako jedna z najnowocześniejszych tego typu placówek, oferuje wynajem swoich przestrzeni na spotkania biznesowe, konferencje, bankiety czy szkolenia. Świadczy również usługi fumigacyjne, czyli proponuje pomoc w konserwacji i dezynfekcji zabytków.

Przez Anna Gągolska - Anna Gągolska Autorem tekstu jest Anna Gągolska, pochodząca spod Krakowa miłośniczka podróży, natury i oceanu. Zawsze ciekawa, co kryje się za następnym rogiem. Interesuje się kulturą i historią, a także chętnie odkrywa lokalne zabytki. W wolnych chwilach łapie za rower i ucieka od miejskiego zgiełku, by wędrować po górach i odetchnąć świeżym powietrzem.