Kredyt odnawialny – komu może się przydać?
Wielu klientom banków kredyt kojarzy się ze zobowiązaniem, które jest zaciągane jednorazowo i potem spłacane w ratach przez pewien czas. W ten sposób funkcjonują między innymi popularne kredyty gotówkowe oraz hipoteczne dla konsumentów. Warto wiedzieć, że krajowe banki proponują również zupełnie inny model finansowania potrzeb prywatnych i firmowych. Polega on na korzystaniu z odnawialnego limitu kredytowego. To rozwiązanie dostępne m.in. w ramach kredytu odnawialnego jest dobre dla klientów, którzy często potrzebują bankowego finansowania. W ramach naszego artykułu postanowiliśmy przedstawić najważniejsze informacje o tym, jak działa kredyt odnawialny. Wydaje się to ważną kwestia, bo wiedza na temat kredytów odnawialnych wciąż nie jest bardzo rozpowszechniona. Prezentujemy również podstawowe informacje dotyczące alternatyw, jakie posiada kredyt odnawialny. Chodzi między innymi o kartę kredytową.
Co to jest kredyt odnawialny i czym się wyróżnia?
W pierwszej kolejności warto odpowiedzieć na pytanie co to jest kredyt odnawialny. Taka odpowiedź nie jest prosta, ponieważ krajowe przepisy nie przewidują konkretnej definicji wspomnianego kredytu. Z aktualnych przepisów dowiemy się na przykład tego, czym jest kredyt hipoteczny oraz kredyt konsumencki. Żadna ustawa nie definiuje jednak cech, jakie powinny posiadać kredyty odnawialne.
W związku z powyższym, krajowe banki dość swobodnie posługują się określeniem „kredyt odnawialny”. Jeżeli spróbujemy je uogólnić, to okaże się, że najważniejszą cechą, jaką posiada każdy kredyt odnawialny jest możliwość ponownego skorzystania z przyznanych środków po ich wcześniejszym zwrocie. Wydaje się to najważniejszą różnicą względem kredytu gotówkowego. Taki kredyt trzeba bowiem ponownie zaciągnąć jeśli znów potrzebujemy pieniędzy. Identyczna zasada dotyczy również popularnych pożyczek pozabankowych. Warto też wiedzieć, że ze względu na swoją specyfikę, kredyty odnawialne są historycznie powiązane z działalnością firm. W dalszej części naszego artykułu wyjaśnimy, czy kredyt odnawialny obecnie mogą zaciągnąć tylko przedsiębiorcy (osoby prowadzące działalność gospodarczą) oraz spółki.
Kredyt odnawialny – jak działa w praktyce?
Sposób funkcjonowania, jakim cechują się kredyty odnawialne sprawia, że są one dobrym wyborem dla klientów regularnie posiadających potrzeby finansowe. Takie osoby lub spółki wybierając kredyt odnawialny, oszczędzą sobie formalności związanych z zawieraniem nowej umowy przed każdym kolejnym pożyczaniem pieniędzy. Formalności będą potrzebne tylko wtedy, gdy klient zechce przedłużyć kredyt odnawialny na kolejny rok. Opisywany kredyt odnawialny bywa czasem nazywany również linią kredytową lub limitem kredytowym. Warto jednak pamiętać, że z limitem kredytowym mamy do czynienia również w przypadku kart kredytowych. O kartach kredytowych napiszemy jeszcze w naszym artykule.
W poradnikach, które tłumaczą czym jest kredyt odnawialny i na czym polega kredyt odnawialny, często pojawia się określenie kredyt obrotowy. Jest ono dość podobne znaczeniowo, ale powiązane głównie z działalnością firmową. Mówiąc o kredycie obrotowym, mamy na myśli przede wszystkim produkt zapewniający jednoosobowym przedsiębiorcom oraz spółkom finansowanie ich bieżących wydatków (np. wynagrodzeń pracowników, kosztów zakupu materiałów i zobowiązań podatkowych). Kredyt obrotowy może być dostępny zarówno w koncie rozliczeniowym dla firmy, jak i oddzielnym rachunku kredytowym.
Podobne rozróżnienie nie występuje w przypadku kredytów odnawialnych, które zawsze są powiązane z kontem rozliczeniowym (ROR-em lub rachunkiem firmowym). Właśnie dlatego kredyt odnawialny często jest nazywany kredytem w koncie. Kolejna różnica, jaką cechuje się kredyt odnawialny i kredyt obrotowy wynika z faktu, że ten drugi produkt finansowy niekoniecznie musi być odnawialny. Na rynku znajdziemy też nieodnawialne kredyty obrotowe, którym znacznie bliżej jest do tradycyjnych kredytów gotówkowych dla przedsiębiorstw.
Warto pamiętać, że kredyt odnawialny zawsze powiększa saldo środków dostępnych na rachunku. Jeśli wspomniane saldo wynosi np. 5000 zł, a wydatek to 7000 zł, brakujące 2000 zł będą udostępnione w ramach kredytu odnawialnego. Co ważne, odsetki zostaną naliczone tylko z uwzględnieniem kwoty, która została faktycznie pożyczona, a nie całej dostępnej sumy, jaką cechuje się kredyt odnawialny. Właśnie dlatego klienci banku nie powinni obawiać się wnioskowania o większe kredyty odnawialne. Oczywiście nie należy z tym przesadzać i załatwiać sobie kredytu odnawialnego o wartości np. pięć razy większej niż maksymalny spodziewany poziom zapotrzebowania na pieniądze.
Trzeba również pamiętać, że wysokość dostępnego kredytu odnawialnego (zdolność kredytowa) zależy między innymi od oceny (scoringu) klienta w BIK oraz wysokości wpływów na jego rachunek. Banki czasem umieszczają na swojej stronie internetowej kalkulator, który szacunkowo pokazuje możliwą do uzyskania kwotę kredytu odnawialnego. Jeżeli klient chce dokładnie wiedzieć, jaką wartość może mieć jego kredyt odnawialny, kalkulator nie wystarczy i trzeba będzie się skontaktować z doradcą bankowym.
Kredytowa przesada dotycząca wysokości limitu nie jest zalecana, bo od maksymalnej wartości kredytu odnawialnego (limitu odnawialnego) jest naliczana prowizja za przedłużenie finansowania na kolejny rok (np. 3,00%). Taka prowizja zwykle ma podobną wartość procentową, jak prowizja za podpisanie umowy o kredyt odnawialny albo jego podwyższenie. Wszystkie wspomniane prowizje są naliczane z uwzględnieniem kwoty przyznawanego limitu, limitu przedłużonego na kolejny rok lub podwyższenia limitu. Czasem zdarzają się też dodatkowe prowizje ustalane przez banki. Przykładem jest np. prowizja za gotowość środków lub samo rozpatrzenie wniosku kredytowego. Obecnie takie dodatkowe koszty coraz rzadziej obciążają jednak osoby i firmy zaciągające kredyt odnawialny. W kontekście kosztów warto wspomnieć, że kredyty odnawialne podlegają standardowym ograniczeniom dotyczącym wysokości oprocentowania. Mowa o regułach ustalanych przez kodeks cywilny (KC).
Zgodnie z przepisami KC, maksymalna stawka oprocentowania kredytów (m.in. odnawialnych) nie może być większa niż 200% odsetek ustawowych. Odsetki ustawowe są z kolei ustalane jako suma stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego oraz stałej stawki wynoszącej 3,50 punktu procentowego. Jeżeli wspomniana stopa referencyjna NBP wyniesie 2,00%, to maksymalne oprocentowanie kredytu odnawialnego nie będzie mogło przekroczyć 11,00% w skali roku ((3,50% + 2,00%) x 2). Warto pamiętać, że identycznie ustalany limit oprocentowania dotyczy także wszystkich innych kredytów i pożyczek udzielanych w Polsce. W praktyce kredyty odnawialne najczęściej posiadają oprocentowanie stanowiące sumę stopy referencyjnej WIBOR (np. WIBOR 3M) oraz stałej marży. W bardzo podobny sposób są oprocentowane np. kredyty hipoteczne. O przykładowym poziomie oprocentowania, jakie posiada dany kredyt odnawialny, może informować np. kalkulator umieszczony na stronie banku.
Jak spłacić kredyt odnawialny w najlepszy sposób?
Powiązanie z kontem rozliczeniowym, jakim cechują się kredyty odnawialne oznacza skutki, które niekoniecznie odpowiadają każdemu klientowi. Mianowicie każda wpłata na konto rozliczeniowe, z którym jest powiązany kredyt odnawialny, będzie skutkowała w pierwszej kolejności pomniejszeniem zadłużenia. W ten sposób bank gwarantuje sobie zwrot pożyczonych pieniędzy. Warto jednak pamiętać, że kredyty odnawialne po częściowej spłacie znów zapewniają możliwość pożyczenia większej kwoty. Dzięki temu, banki zachęcają klientów do regularnego spłacania zadłużenia. Takie rozwiązanie jest korzystne zarówno dla kredytodawców, jak i dłużników.
Bardzo ważny wydaje się też fakt, że całkowita spłata kredytu odnawialnego nie prowadzi do rozwiązania umowy. Warto również wiedzieć, że po przekazaniu środków na rachunek powiązany z kredytem odnawialnym, w pierwszej kolejności będą spłacane odsetki (w tym ewentualne odsetki karne) i prowizje, a dopiero później bank rozliczy spłatę kapitału. Co ważne, bank nie naliczy natomiast prowizji za wcześniejszą spłatę zadłużenia. W przypadku zdecydowanej większości kredytów odnawialnych, określenie „wcześniejsza spłata” nie funkcjonuje, bo takie kredyty nie mają harmonogramu spłaty.
Już wcześniej wspomnieliśmy, że to jak działa kredyt odnawialny jest efektem jego ścisłego powiązania z rachunkiem osobistym lub firmowym. Takie powiązanie nie odpowiada wszystkim klientom. Właśnie dlatego firmy dość często wybierają odnawialny kredyt obrotowy z osobnym rachunkiem, który służy tylko do spłaty wspomnianego zobowiązania. Istnienie osobnego rachunku technicznego, który jest wykorzystywany tylko do spłaty kredytu nie stanowi niczego nadzwyczajnego. Z takim rozwiązaniem mogły się spotkać już osoby posiadające kredyt hipoteczny. W przypadku kredytu obrotowego, techniczny rachunek uniemożliwia automatyczną spłatę długu.
Osoby zastanawiające się, jak spłacić kredyt odnawialny w najlepszy sposób, powinny również wiedzieć, że ostateczny termin spłaty zobowiązań wobec banku zwykle przypada wraz z końcem okresu obowiązywania bieżącej umowy. Mowa o terminie 12 miesięcy od jej zawarcia. Swoje zadłużenie do tego czasu na pewno powinna spłacić osoba lub firma, która nie zamierza skorzystać z propozycji banku i chce zrezygnować z kredytu odnawialnego. Warto dodać, że banki na pewien czas przed końcem bieżącego okresu rozliczeniowego (np. dwa miesiące wcześniej) przedstawiają klientowi nowe warunki, na jakich będzie funkcjonował kredyt odnawialny. Chodzi przede wszystkim o poziom marży.
Brak sprzeciwu ze strony klienta (w odpowiedzi na propozycję banku) zwykle oznacza przedłużenie umowy na kolejny roczny okres, pobranie prowizji za odnowienie limitu kredytowego oraz możliwe „przeniesienie” bieżącego zadłużenia. Warto jednak pamiętać, że bank nie zawsze zgodzi się na brak spłaty długu przed odnowieniem kredytu na kolejny rok. W tym kontekście wiele zależy od oceny wypłacalności klienta.
Kiedy konsumentowi przyda się kredyt odnawialny?
Nasza wcześniejsza analiza sugerowała, że kredyt odnawialny obecnie może zaciągnąć nie tylko samodzielny przedsiębiorca lub spółka. Warto zatem potwierdzić, że kredyty odnawialne aktualnie są dostępne również dla konsumentów, czyli klientów niewykorzystujących finansowania do celów działalności gospodarczej. Konsumencki kredyt odnawialny zwykle stanowi dodatkowy element oferty powiązany z kontem osobistym i jest przeznaczony dla osób, którym nie wystarcza zwykły debet. O różnicach pomiędzy kredytem odnawialnym i debetem napiszemy w dalszej części naszego artykułu.
Kredyt odnawialny dla konsumenta zwykle działa bardzo podobnie, jak jego firmowy odpowiednik. Różnica polega na tym, że środki trzeba wykorzystać na dowolne cele konsumpcyjne. Firmowe kredyty odnawialne finansują natomiast potrzeby związane tylko z działalnością gospodarczą. Nie wolno łamać tej zasady, bo w przeciwnym razie bank będzie mógł wypowiedzieć umowę. Taka sytuacja niestety skutkuje koniecznością szybkiego zwrotu całego zadłużenia pod rygorem windykacji i egzekucji komorniczej.
W przypadku oferty dla firm, kredyty odnawialne częściej cechują się zabezpieczeniem na majątku dłużnika (np. zastawem lub hipoteką). Jeżeli chodzi o podobne zabezpieczenie kredytu odnawialnego dla konsumenta, to w Polsce stanowi ono raczej rzadkość. Wynika to między innymi z faktu, że osoby prywatne zwykle potrzebują bieżącego finansowania na mniejszym poziomie kwotowym. Kolejna różnica pomiędzy ofertą kredytów odnawialnych dla firm i osób prywatnych wiąże się z faktem, że w przypadku konsumentów banki muszą stosować dodatkowe przepisy. Mowa o regulacjach wynikających z ustawy o kredycie konsumenckim.
Wspomniane przepisy mówią między innymi, że konsument ma prawo w dowolnym czasie i bez dodatkowych kosztów wypowiedzieć umowę o kredyt odnawialny. Co więcej, taki kredyt dla konsumenta nie może przekroczyć ustawowych limitów wysokości kosztów pozaodsetkowych (związanych m.in. z prowizjami oraz składkami polis). Ponadto banki oferujące konsumentom kredyty odnawialne, powinny prezentować koszt takich kredytów w formie Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania (RRSO). Informacje na temat RRSO może pokazywać np. kalkulator kredytowy umieszczony na stronie banku. Warto jednak pamiętać, że będą to tylko wstępne szacunki. Jeżeli konsument lub przedsiębiorca chce się dowiedzieć jaki dokładnie koszt będzie miał kredyt odnawialny, kalkulator na pewno nie wystarczy. W tej sprawie trzeba będzie porozmawiać z pracownikiem banku.
Czy kredyt odnawialny zaciągniemy tylko w banku?
Kredyty odnawialne to produkty finansowe, które kojarzą się z ofertą banków oraz ewentualnie spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (SKOK-ów). Trudno się temu dziwić, bo samo słowo kredyt ma związek z sektorem bankowym. Firmy pozabankowe nie mogą udzielać kredytów w rozumieniu ustawy prawo bankowe i finansować swojej działalności pożyczkowej poprzez wykorzystywanie środków przechowywanych na kontach i lokatach. Pomimo tych ograniczeń, pozabankowi pożyczkodawcy czasem proponują produkty zbliżone do kredytów odnawialnych. Są to tak zwane limity pożyczkowe, które również cechują się odnawialnością i podobnym katalogiem naliczanych kosztów (główne przykłady: odsetki, prowizja za udzielenie limitu, prowizja za podwyższenie limitu, prowizja za odnowienie limitu). Pożyczkodawcy nie mogą jednak prowadzić kont osobistych i firmowych. Właśnie dlatego odnawialne limity pozabankowe są powiązane ze specjalnymi rachunkami technicznymi.
Wspomniane limity, które oferują nam firmy pozabankowe, zwykle wyróżniają się bardziej liberalnymi zasadami przyznawania niż kredyty odnawialnejak. Tutaj widać podobieństwo do sytuacji dotyczącej kredytów gotówkowych i pożyczek pozabankowych. Warto także pamiętać, że pozabankowy limit finansujący potrzeby bezpośrednio niezwiązane z działalnością gospodarczą lub zawodową klienta, zawsze będzie miał charakter kredytu konsumenckiego. To oznacza uprawnienia dla konsumenta, o których wcześniej już mówiliśmy. Najważniejsze z nich to limit kosztu pozaodsetkowego i możliwość wypowiedzenia umowy w każdym czasie (bez dodatkowych kosztów).
Kredyt odnawialny a debet – jakie są różnice?
W praktyce kredyt odnawialny to wybór dla firm i osób prywatnych, którym nie wystarcza oferta debetu zaproponowanego przez bank. Debety podobnie jak kredyty odnawialne są ściśle powiązane z rachunkami rozliczeniowymi (tzn. kontami osobistymi dla prywatnych klientów lub rozliczeniowymi rachunkami firmowymi). Tak samo, jak w przypadku kredytu odnawialnego wygląda kwestia związana z oprocentowaniem tylko tych środków, które klient faktycznie wykorzystał.
Warto jednak pamiętać, że każdy debet ma dość poważne ograniczenia. Są one związane przede wszystkim z krótkim okresem finansowania. Środki pochodzące z debetu, zwykle trzeba zwrócić przed upływem 30 dni. Co więcej, typowy debet na ogół ma mniejszą maksymalną wartość niż kredyt odnawialny. Pozytywnym aspektem tej różnicy jest natomiast mniej rygorystyczna ocena klienta przed przyznaniem mu debetu. Niektóre banki oferują niewielki debet nawet nowym klientom, z którymi jeszcze nie zaczęły na dobre współpracy.
Kredyt odnawialny czy gotówkowy: to trudny wybór?
Skoro krótko wspomnieliśmy już o debecie, to warto odpowiedzieć również na powyższe pytanie. Często jest ono zadawane przez osoby i firmy szukające finansowania. Odpowiedź na nie zależy przede wszystkim od rodzaju potrzeb finansowych. Jeżeli są one regularne i będą występowały na przykład co miesiąc lub dwa, to kredyt odnawialny w praktyce okaże się o wiele lepszym wyborem. Osoba prywatna posiadająca tylko jednorazową potrzebę pożyczenia środków i rozłożenia spłaty na długi czas (wynoszący nawet 5 lat – 10 lat), powinna natomiast zwrócić większą uwagę na ofertę kredytów gotówkowych. Podobny schemat rozumowania jak w przypadku konsumentów, dotyczy również firm oraz ich potrzeb. W tym kontekście warto pamiętać, że krajowe banki też proponują firmom kredyty o charakterze gotówkowym.
Podczas podejmowania decyzji pod tytułem „kredyt odnawialny czy gotówkowy”, trzeba oczywiście wziąć pod uwagę również warunki finansowe dostępnych ofert. W tym przypadku, kredyty odnawialne zwykle wypadają całkiem nieźle pod względem oprocentowania i prowizji za zawarcie umowy. Jeżeli klient nie zamierza przedłużać finansowania na kolejny rok lub podwyższać limitu, to właśnie wysokość oprocentowania oraz początkowej prowizji będzie jedyną kluczową kwestią. Trzeba jednak sprawdzić, czy bank nie przewidział innych kosztów dotyczących kredytu odnawialnego.
Na niekorzyść kredytów odnawialnych przemawia natomiast fakt, że zwykle posiadają one zmienne oprocentowanie. W przypadku kredytów gotówkowych, łatwiej można znaleźć ofertę ze stałą stawką oprocentowania. Będzie ona szczególnie atrakcyjna jeśli stopy procentowe NBP aktualnie kształtują się na niskim poziomie. Niezależnie od tego, czy wybieramy kredyt gotówkowy, czy kredyt odnawialny, opinie o danym produkcie oraz banku mogą mieć pewne znaczenie. Warto ich poszukać w Internecie.
Kredyty odnawialne – jakie są inne alternatywy?
Każda osoba lub firma, które chce zaciągnąć kredyt odnawialny, powinna wziąć pod uwagę jeszcze inną alternatywę niż te, które opisaliśmy powyżej. Mowa o karcie kredytowej, która zwykle dostępna jest w wariancie konsumenckim (prywatnym) oraz firmowym. Taki „plastik” posiada swój własny rachunek kredytowy. Wyklucza on problemy z automatyczną spłatą długu pieniędzmi potrzebnymi na inny cel. Dodatkowo przy pomocy karty kredytowej można płacić w sklepach stacjonarnych i online, a nawet „wyciągać” pieniądze z bankomatów.
Co więcej, każda karta kredytowa posiada okres bezodsetkowy (ang. grace period) wynoszący np. 50 dni – 60 dni. Zwrot pieniędzy przed upływem tego okresu wyklucza naliczenie odsetek. Właśnie dlatego kartę kredytową dość często wykorzystuje się jako sposób na niedrogie finansowanie potrzeb prywatnych lub firmowych. Kredyt odnawialny nie ma podobnej zalety. Wyjątek dotyczy tylko sytuacji, w której bank poprzez promocję zwalnia klienta z odsetek (np. przez pierwsze 10 dni korzystania z kredytu odnawialnego).
Z drugiej strony, karta kredytowa posiada pewne mankamenty, którymi nie cechują się kredyty odnawialne. Po pierwsze, taka karta generuje comiesięczną lub roczną opłatę za użytkowanie. Nie zawsze można jej uniknąć pod warunkiem wykonania transakcji bezgotówkowych o określonej wartości. Po drugie, długu z karty kredytowej nie można spłacać zupełnie swobodnie. Bank ustala bowiem tak zwane spłaty (raty) minimalne. Jeżeli klient prywatny lub firmowy ich nie dokonuje, to może dojść do wypowiedzenia umowy.
Pewną wadą kart kredytowych jest również to, że czasem prowokują one do nierozsądnego wydawania środków. Ten problem dotyczy przede wszystkim konsumentów. Trzeba także pamiętać, że karty kredytowe często mają oprocentowanie zbliżone do maksymalnego limitu (200% odsetek ustawowych). Znalezienie kredytu odnawialnego z dość niskim RRSO może być prostsze.