Czy wino jest zdrowe?

Wino czerwone jest jednym z najpopularniejszych napojów alkoholowych na całym świecie. Jest ono spożywane od tysięcy lat. Jego właściwości zdrowotne są szeroko opisywane w literaturze naukowej. Jednakże spożycie wina budzi pewne kontrowersje dotyczące realnego wpływ na zdrowie człowieka. Zdania dotyczące zaleceń, co do włączania tego produktu do codziennej diety są rozbieżne. Stąd w niniejszym artykule postanowiono przyjrzeć się bliżej temu trunkowi i poruszyć zagadnienia takie, jak:

• Czy picie czerwonego wina jest zdrowe?
• Czy białe wino jest zdrowe?
• Jak często pić wino i w jakiej ilości?
• Jakie mogą być skutki uboczne spożywania wina?
• Które wino jest lepsze: białe czy czerwone?
• Czy każdy może sięgać po wino?
• Jakie składniki są obecne w winie?

Dodatkowo na końcu artykułu zamieściliśmy trzy przykładowe przepisy z wykorzystaniem wina czerwonego.

Jeżeli na co dzień pijesz wino, lub zastanawiasz się, czy warto po nie regularnie sięgać, niniejszy artykuł jest właśnie dla Ciebie! Zapraszamy do lektury.

Skład chemiczny wina

Wino stanowi złożoną mieszaninę nawet kilkuset związków chemicznych, których większość występuje w bardzo niskich ilościach (co nie znaczy, że nie są one istotne dla naszego zdrowia).

Głównym składnikiem wina jest oczywiście woda. Stanowi ona zwykle ok. 86% wina. Drugim w kolejności składnikiem jest alkohol etylowy (etanol). W uproszczeniu można przyjąć, że jest go przeciętnie 12%. Glicerol, węglowodany i pierwiastki śladowe stanowią zwykle ok. 1%. W niewielkich ilościach obecne są kwasy organiczne plus polifenole (ok. 0,5%) oraz związki lotne (ok. 0,5%).

Oczywiście na konkretny skład wina wpływ ma bardzo wiele różnych czynników. Spośród najważniejszych z nich można wymienić: odmianę winogron i ich pochodzenie geograficzne, sposób fermentacji, proces dojrzewania.

Z punktu widzenia zdrowotnego, jednymi z najważniejszych związków obecnych w winie są polifenole. To właśnie głównie te składniki wpływają na potencjał prozdrowotny wina. W tym miejscu warto podkreślić, że wino czerwone zawiera ok. 10 razy więcej związków fenolowych, niż wino białe.

Najważniejszym polifenolem obecnym w winie jest resweratrol. W dalszej części artykułu poświęciliśmy trochę miejsca, aby omówić jego właściwości zdrowotne.

Poza resweratrolem, w winie znajdują się również inne związki fenolowe. Wymienić tutaj należy przede wszystkim: katechiny, epikatechiny, proantocyjanidyny, antocyjany (np. delfinidyno-3-glukozyd, cyjanidyno-3-glukozyd, malwinidyno-3-glukozyd), kwercetynę, mirycetynę, rutynę, kwas galusowy i kwas kawowy.

Jako ciekawostkę warto podać, że to właśnie związki fenolowe (głównie katechina, epikatechina, taniny) są odpowiedzialne za cierpkość i gorycz wina. Z kolei na kolor wina duży wpływ mają antocyjany.

Wino  – wpływ na zdrowie

Francuski paradoks – czyli picie winna codziennie jest dobre dla serca

Omawiając właściwości zdrowotne nie sposób nie wspomnieć o tzw. francuskim paradoksie. Czym on jest? Otóż poczynione obserwacje dotyczące zdrowia Francuzów wykazały, że pomimo nieszczególnie zdrowego trybu życia, tj. m.in. spożywania czerwonego mięsa i produktów zwierzęcych (dostarczających wysokich ilości nasyconych kwasów tłuszczowych), niskiej aktywności fizycznej, palenia papierosów, a także zanieczyszczonego powietrza, populacja ta charakteryzuje się niską umieralnością z powodu chorób sercowo-naczyniowych. I to właśnie to zjawisko zostało określone mianem francuskiego paradoksu. A jaki udział w tym wina? Wielu naukowców stwierdziło, że to picie czerwonego wina codziennie, w stosunkowo wysokich ilościach (bogatego w związki z grupy polifenoli, w tym szczególnie jednego z nich – resweratrolu) wykazywało efekt ochronny. Termin ten został sformułowany w 1981 roku i od tego czasu istotnie wzrosło zainteresowanie właściwościami zdrowotnymi wina czerwonego. W mediach zaczęto powielać informacje, że umiarkowane picia czerwonego wina przez długi czas może chronić nas przed wystąpieniem choroby wieńcowej.

Aktualnie naukowcy negują francuski paradoks. Uważają, że błędnie zinterpretowano pewne zjawiska, a samo codzienne picie wina czerwonego lub spożywanie resweratrolu (którego źródłem jest nie tylko wino, lecz również inne produkty, np. czerwone winogrona, orzeszki ziemne, herbata Itadori, czekolada gorzka, kakao, żurawina, czerwone porzeczki, truskawki) nie miało znaczącego udziału w obniżaniu ryzyka chorób serca.

Wobec powyższego, czy w takim razie wino czerwone jest dobre dla naszego zdrowia, czy też jego spożywanie może nam wręcz zaszkodzić? Wątpliwości te poddane zostały dyskusji w dalszej części artykułu.

Wino – właściwości zdrowotne

Picie wina codziennie jest bardzo charakterystyczne dla diety śródziemnomorskiej, która jest uważana za jeden z najzdrowszych modeli żywienia. Przeprowadzono wiele badań naukowych, które jednoznacznie pokazały, że przestrzeganie zasad diety śródziemnomorskiej wiąże się z obniżeniem ryzyka wielu chorób cywilizacyjnych, w tym chorób układu krążenia, cukrzycy, nadwagi i otyłości, a także niektórych rodzajów nowotworów. Jednakże należy zadać sobie pytanie: czy efekt prozdrowotny diety śródziemnomorskiej wynika po części ze spożywanego wina? Wydaje się, że tak!

Picie wina a zdrowie układu krążenia

Na podstawie dotychczasowego stanu wiedzy można stwierdzić, że umiarkowane, codzienne picie wina (głównie wina czerwonego) wpływa korzystnie na układ sercowo-naczyniowy. Poniżej przedstawiamy garść informacji na ten temat:

• Badanie przeprowadzone przez Cosmi i wsp. (2015) pokazało, że picie czerwonego wina codziennie w ilości jednej lampki, może przyczyniać się do zmniejszenia stanów zapalnych naczyń krwionośnych
• Naukowcy zaobserwowali, że codzienne picie wina w ilości 500 ml (lub mniej) może być związane ze zmniejszeniem ryzyka zdarzeń sercowo-naczyniowych i śmiertelności z powodu chorób układu krążenia
• Picie czerwonego wina w ilości 4 ml/kg masy ciała (czyli dla osoby o masie ciała 70 kg będzie to 280 ml) przez dwa tygodnie, wykazywało działanie kardioprotekcyjne
• Codziennie picie wina czerwonego w ilości 125-250 ml spowodowało poprawę stosunku stężenia „złego” cholesterolu LDL do stężenia „dobrego” cholesterolu HDL
• Wyniki metaanalizy opublikowanej w 2019 roku na łamach czasopisma Medicine pokazały, że umiarkowane picie wina przez osoby cierpiące na cukrzycę typu 2 może przyczyniać się do obniżenia rozkurczowego ciśnienia krwi
• Dane pochodzące z 2018 roku dostarczają dowodów świadczących o tym, że niewielkie spożycie alkoholu (maksymalnie 1 drink dziennie) przyczynia się do obniżenia ryzyka niewydolności serca o 14%

Na podstawie powyższych danych można stwierdzić, że codzienne picie wina (szczególnie czerwonego) w rozsądnych ilościach, może stanowić prozdrowotny składnik diety w kontekście zapobiegania wystąpienia chorób układu krążenia.

Picie wina a stan zapalny

W wielu miejscach można znaleźć informacje, że codzienne picie czerwonego wina w umiarkowanych ilościach może działać przeciwzapalnie. Właściwości przeciwzapalne wina są wysoce prawdopodobne ze względu na obecność w nim resweratrolu. 

Jak pokazały wyniki analizy 15 badań opublikowane w 2019 roku na łamach czasopisma European Journal of Clinical Nutrition, stosowanie resweratrolu może wiązać się ze statystycznie istotnym obniżeniem poziomu białka C-reaktywnego (CRP, ang. C-reactive protein) we krwi. Mówiąc wprost – resweratrol może łagodzić stan zapalny. Choć z drugiej strony, w tym samym opracowaniu naukowym zauważono, że resweratrol nie miał wpływu na poziom innych związków prozapalnych – czynnika martwicy nowotworu α i interleukiny 6. 

Co więcej, badania pochodzące z 2014 roku również pokazały, że picie czerwonego wina codziennie spowodowało obniżenie stężenia białka C-reaktywnego we krwi. 

Aby podejść do tematu rzetelnie, należy jednocześnie przywołać inne badania naukowe, które dostarczają odmiennych wniosków: picie czerwonego wina (w ilości 150 ml/dzień) nie powoduje obniżenia poziomu CRP. Jaki z tego wniosek? Istnieją pewne przesłanki, które wskazują, że picie czerwonego wina może łagodzić stany zapalne, jednakże z pewnością napój ten nie powinien być zalecany i spożywany jako element diety przeciwzapalnej.

Ciekawe wnioski uzyskali również chińscy naukowcy, którzy na podstawie przeprowadzonej analizy badań prospektywnych wykazali, że umiarkowane, codzienne picie wina może wpływać ochronnie na zdrowie osób z cukrzycą i zmniejszać ryzyko wystąpienia retinopatii cukrzycowej (o 23%).

Działanie prozdrowotne resweratrolu

Opisując właściwości prozdrowotne wina, warto poświęcić również trochę uwagi resweratrolowi. Jak wcześniej wspomniano, jest to związek zaliczany do polifenoli, a dokładniej do stilbenów. Jest najważniejszym składnikiem wina.

Aktualne wyniki badań naukowych pokazują, że spożywanie resweratrolu może korzystnie wpływać na regulację ciśnienia tętniczego krwi. W 2015 roku w czasopiśmie naukowym „Clinical Nutrition” opublikowane zostało obszerne opracowanie wielu badań, które jednoznacznie pokazało, że stosowanie diety bogatej w resweratrol może być skuteczne w obniżaniu ciśnienia krwi. Naukowcy zaobserwowali, że spożywanie resweratrolu w ilości ponad 150 mg/dzień może powodować obniżenie skurczowego ciśnienia krwi, średnio o 11,9 mmHg. Należy jednak podkreślić, że mniejsze dawki resweratrolu nie były już tak skuteczne. Co więcej, w innej pracy pochodzącej z 2019 roku stwierdzono, że jeszcze wyższe ilości resweratrolu (powyżej 300 mg/dzień) są potrzebne, aby wykazywał on swoje działanie prozdrowotne.

Wydaje się również, że dostarczanie resweratrolu naszemu organizmowi może przynosić korzyści zdrowotne w kontekście gospodarki węglowodanowej. W 2014 roku na łamach czasopisma „American Journal of Clinical Nutrition” opublikowana została obszerna publikacja naukowa pt: „Effect of resveratrol on glucose control and insulin sensitivity: a meta-analysis of 11 randomized controlled trials„, w której podejmowano się analizy wpływu spożycia resweratrolu na zdrowie osób cierpiących na cukrzycę. Autorzy tej pracy dowiedli, że spożywanie wspomnianego polifenolu przyczyniło się do redukcji poziomu cukru we krwi na czczo. Dodatkowo zaobserwowano obniżenie stężenia insuliny we krwi. Na tym jednak nie koniec dobroczynnego działania resweratrolu. Udowodniono również, że spożywanie tego związku spowodowało obniżenie poziomu hemoglobiny glikowanej (HbA1C) i redukcję wartości wskaźnika insulinooporności (HOMA-IR, ang. homeostatic model assessment for insulin resistance). Mówiąc w skrócie – resweratrol wyrównuje wartości parametrów związanych z gospodarką węglowodanową. Trzeba jednak zauważyć, że takie działanie było skuteczne wyłącznie w przypadku osób z cukrzycą. U osób zdrowych nie odnotowano takich właściwości.

Resweratrol może być również sprzymierzeńcem dla osób chcących zrzucić kilka zbędnych kilogramów. Metaanaliza badań randomizowanych, której wyniki zostały zamieszczone w 2019 roku w czasopiśmie Obesity Reviews pokazała, że dostarczanie resweratrolu może skutkować obniżeniem masy ciała i zmniejszeniem obwodu talii u osób z otyłością. Należy jednak podkreślić, że działanie to nie jest szczególnie efektywne. Tym bardziej, że skuteczność działania była obserwowana przy długotrwałym spożywaniu resweratrolu (ponad 3 miesiące).

W jednym z badań randomizowanych kontrolowanych placebo zaobserwowano też, że wysokie spożycie resweratrolu (na poziomie 1000 mg/dzień) przez 16 tygodni może korzystnie wpływać na zdrowie kości. Autorzy doświadczenia wykazali, że osoby, które przyjmowały resweratrol, charakteryzowały się wyższą gęstością mineralną kości (BMD, ang. Bone Mineral Density), w porównaniu do osób, które tego składnika nie spożywały. Badania te jasno wskazują, że resweratrol ma korzystny wpływ na mineralizację kości.

Biorąc pod uwagę właściwości zdrowotne resweratrolu oraz to, że jego dobrym źródłem jest wino czerwone, wątpliwości dotyczące tego, czy wino jest zdrowe, powinny zostać rozwiane.

Jakie wino najlepiej pić?

Wina dostępne w handlu możemy podzielić na trzy podstawowe kategorie:

• Wino białe
• Wino różowe
• Wino czerwone

Wiele osób zadaje sobie pytanie, które wino jest najlepsze? Czy czerwone wino jest zdrowe i lepsze od białego? O tym kilka zdań poniżej.

Jakie wino jest zdrowe?

Jak można się spodziewać, wina różnią się sposobem produkcji. W celu wytworzenia wina białego, winogrona są poddawane tłoczeniu i w odróżnieniu od wina czerwonego (lub różowego), przed procesem fermentacji pozbawiane są tego, co najcenniejsze – skórek i nasion.

W przypadku produkcji wina czerwonego, winogrona są poddawane fermentacji razem ze wspomnianą skórką i pestkami. To sprawia, że wino czerwone, jak już wcześniej wspomniano, cechuje się o wiele wyższym stężeniem związków bioaktywnych (polifenoli), którym przypisuje się działanie prozdrowotne wina. 

A co z winem różowym? Wino to powstaje w podobny sposób, co wino czerwone. Różnica polega na tym, że w toku produkcji, maceracja moszczu ze skórkami winogron przebiega krócej. W efekcie, w winie różowym znajduje się więcej związków fenolowych, niż w winie białym i jednocześnie mniej, niż w winie czerwonym. 

Dlatego też, jeśli chcemy sięgnąć po wino, to najlepiej, aby było to wino czerwone, gdyż spośród tych trzech rodzajów win, charakteryzuje się najwyższą zawartością związków, które wpływają korzystnie na nasze zdrowie.

A czy białe wino jest zdrowe? Wydaje się, że niewielkie ilości tego rodzaju wina mogą działać korzystnie na organizm człowieka, za sprawą obecnego etanolu. Jednakże efekt prozdrowotny wina białego będzie o wiele słabszy, niż wina czerwonego.

Zatem jaka powinna być odpowiedzieć na pytanie: jakie wino jest zdrowe? Odpowiedź jest prosta – wino czerwone.

Wino – przeciwwskazania

Kto powinien unikać spożywania wina?

Wino jest napojem alkoholowym, stąd istnieją pewne grupy osób, które nie powinny w ogóle po nie sięgać.

Najważniejszą grupą osób, które nie mogą spożywać wina (ani innych napojów alkoholowych) są kobiety ciężarne i karmiące piersią.

W winiarstwie jako środek konserwujący bardzo często stosuje się siarczyny. Niektóre osoby nie tolerują tych związków, a ich spożycie wiąże się z wystąpieniem pewnych skutków ubocznych. Zgodnie z szacunkami opublikowanymi przez amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA, ang. Food and Drug Administration) problem ten dotyczy ok. 1% populacji. Spożycie wina zawierającego siarczyny może wywołać u osób wrażliwych m.in.: bóle głowy, bóle brzucha, biegunkę, obrzęki, pokrzywkę. Dodatkowo sięganie po wino przez osoby cierpiące jednocześnie na astmę może podrażniać drogi oddechowe. Wobec powyższego, z picia wina zawierającego w składzie siarczyny powinny zrezygnować osoby uczulone/wrażliwe na ten składnik.

Warto również zaznaczyć, że powyższe objawy mogą wywołać inne składniki obecne w winie. Wśród nich można wymienić oczywiście alkohol (etanol), jak również histaminę i tyraminę.

Z oczywistych względów wina nie powinny spożywać osoby uzależnione od alkoholu (pomimo pewnego przekonania panującego wśród mężczyzn, że „wino to nie alkohol”).

Dodatkowo wina i innych rodzajów alkoholu nie powinny spożywać:

• Osoby po przebytym udarze krwotocznym
• Osoby cierpiące na choroby wątroby (np. stłuszczeniowa choroba wątroby, marskość wątroby, zapalenie wątroby).
• Osoby ze zdiagnozowanymi chorobami trzustki (np. ostre i przewlekłe zapalenie trzustki)
• Osoby zmagające się z niewydolnością serca
• Dzieci i młodzież do lat 18

Wina nie powinny również spożywać osoby zmagające się z problemami ze zdrowiem psychicznym. Wymienić tu należy m.in. osoby z depresją lub lękami. Wymaga podkreślenia fakt, że wino (jak również każdy inny rodzaj alkoholu) nie powinno być stosowane w celu radzenia sobie z problemami. Pomimo krótkotrwałego, lepszego samopoczucia, w tym złagodzenia lęku, badania jednoznacznie wskazują, że regularne picie alkoholu (w tym wina) może spowodować znaczące pogorszenie nastroju.

Jako ciekawostkę warto wspomnieć, że picie alkoholu (w tym wina) podczas lotu może spowodować bardziej znaczące odwodnienie, niż picie alkoholu na ziemi. Wynika to z niskiej wilgotności i krążącego powietrza w kabinie samolotu.

Interakcje wina z lekami

Ważnym przeciwwskazaniem do picia wina jest przyjmowanie różnych leków. Pomiędzy składnikami obecnymi w winie (głównie etanolem), a lekami może dochodzić do niebezpiecznych dla zdrowia interakcji. Poniżej zostały wymienione przykładowe leki, przy przyjmowaniu których należy koniecznie zrezygnować z picia wina.

• Chlorpropamid – lek stosowany w cukrzycy; może spowodować obniżenie metabolizmu etanolu; u osób przyjmujących ten lek i spożywających wino mogą wystąpić objawy takie, jak bóle głowy, wymioty i zaczerwienienie
• Gasprid – lek wykorzystywany w celu pobudzania perystaltyki przewodu pokarmowego; może obniżać tempo wydalania etanolu, a w związku z tym może nasilać skutki uboczne alkoholu
• Cyklosporyna – lek immunosupresyjny, stosowany m.in. w przeszczepach, reumatoidalnym zapaleniu stawów, zespole nerczycowym, atopowym zapaleniu skóry i łuszczycy; alkohol obecny w winie może nasilać jego działania niepożądane
• Felodypina – lek z grupy blokerów kanału wapniowego, stosowany m.in. w leczeniu nadciśnienia tętniczego i choroby niedokrwiennej serca; picie wina czerwonego w okresie przyjmowania leku może skutkować zbyt dużym (niebezpiecznym dla zdrowia) obniżeniem ciśnienia krwi
• Fenelzyna – lek z grupy inhibitorów monoaminooksydazy (IMAO), stosowany w leczeniu depresji; może wchodzić w interakcję z winem blokując rozkład tyraminy w ustroju człowieka; skutkiem tego może być zbyt wysoki poziom tyraminy w organizmie, co z kolei może skutkować wystąpieniem zbyt wysokiego ciśnienia krwi
• Leki przeciwbólowe o działaniu narkotycznym (np. morfina, meperydyna) – alkohol obecny w winie może zmniejszać szybkość rozkładu tych leków; w efekcie może to nasilać skutki uboczne, charakterystyczne dla tych leków
• Leki hepatotoksyczne – niestety niektóre leki wykazują szkodliwe działanie na wątrobę; jednoczesne przyjmowanie tych leków i picie wina może zwiększać ryzyko uszkodzenia wątroby; do leków o potencjalnie negatywnym wpływie na zdrowie wątroby należą m.in.: fenytoina, metylodopa, acetaminofen, amiodaron, karbamazepina, flukonazol, metrotreksat, symwastatyna, erytromycyna
• Metformina – powszechnie stosowany lek przeciwcukrzycowy; alkohol obecny w winie może nasilać działania niepożądane metforminy, w tym istotnie zwiększać ryzyko niebezpiecznej dla zdrowia kwasicy mleczanowej
• Metronidazol – lek stosowany w zakażeniach bakteryjnych (np. posocznicy, zapaleniu płuc, zakażeń ran po zabiegach chirurgicznych); picie wina (lub innego alkoholu) może powodować rozstrój żołądka, wymioty, nadmierne pocenie się, bóle głowy i przyspieszoną pracę serca
• Leki uspokajające – dotyczy to zarówno leków z grupy barbituranów, jak i benzodiazepin; alkohol obecny w winie może nasilać senność i ospałość

Oczywiście picie wina może powodować interakcje z wieloma innymi lekami. Powyżej zostały podane tylko wybrane leki, które w połączeniu z winem (alkoholem) mogą z wysokim prawdopodobieństwem powodować skutki uboczne, szczególnie niebezpieczne dla zdrowia.

Wino – skutki uboczne

Picie wina a zdrowie

Powyżej omówiono, jakie korzyści zdrowotne można osiągnąć poprzez picie wina w umiarkowanych ilościach. Jednakże, aby odpowiedzieć na pytanie: czy wino jest zdrowe, należy również wciąż pod uwagę potencjalne skutki uboczne wynikające z sięgania po wino, jak również po alkohol ogółem. Czytając dalsze fragmenty artykułu z pewnością będziesz w stanie samodzielnie udzielić odpowiedzi na pytanie czy picie czerwonego wina jest zdrowe.

Picie wina a ryzyko wystąpienia nowotworów

Wiele mówi się o wpływie spożywania wina czerwonego na rozwój nowotworów. Postanowiono przyjrzeć się nieco bliżej również temu zagadnieniu i sprawdzić, co mówią o tym badania naukowe.

Analiza 26 badań naukowych, która została opublikowana w 2016 roku w czasopiśmie Asian Pacific Journal of Cancer Prevention wykazała, że picie wina może zwiększać ryzyko rozwoju raka piersi (nawet o 36%). Jednakże efekt ten był zależny od dawki. W skrócie mówiąc: im więcej wypijemy wina, tym ryzyko wystąpienia raka jest wyższe. Choć warto nadmienić, że przy spożyciu wina, które dostarczało 5 g etanolu (jest to ok. 1/3 kieliszka wina) zaobserwowano niewielki, ochronny wpływ na powstawanie raka.

Metaanaliza badań obserwacyjnych pokazała, że picie wina czerwonego nie zwiększa ryzyka rozwoju raka okrężnicy i odbytnicy. Jednocześnie należy podkreślić, że picie wina nie miało również działania ochronnego.

Podobnie, najnowsze dane pochodzące z pracy opublikowanej w 2018 roku, w czasopiśmie naukowym Clinical Epidemiology pokazały, że umiarkowane picie wina nie ma wpływu na ryzyko wystąpienia raka prostaty.

Z kolei na podstawie analizy wielu badań, koreańscy naukowcy stwierdzili, że aktualne dane epidemiologiczne wskazują, że nie ma istotnego związku pomiędzy spożywaniem wina, a ryzykiem rozwoju raka nabłonkowego jajników.

 Analiza badań obserwacyjnych zamieszczona w 2017 roku w czasopiśmie naukowym Oncotarget jednoznacznie dowiodła, że picie wina nie zwiększa ryzyka raka żołądka. W tej samej pracy zauważono, że ryzyko to może być zwiększone z powodu picia innych napojów alkoholowych, w tym piwa.

Odmienne wnioski płyną z obszernej pracy naukowej pt: „Associations between beer, wine, and liquor consumption and lung cancer risk: a meta-analysis„, które wskazują, że umiarkowane picie wina (średnio ok. pół kieliszka dziennie) może być związane z obniżeniem ryzyka raka płuc (o ok. 23%).

Podobnie, na podstawie metaanalizy opublikowanej w czasopiśmie Cancer Causes and Control zauważono, że umiarkowane spożycie wina nie tylko nie zwiększa ryzyka raka pęcherza, ale nawet może to ryzyko obniżać (o ok. 15%).

Na podstawie zebranych wszystkich informacji można wnioskować, że umiarkowane picie wina czerwonego nie wiąże się istotnie z rozwojem wielu rodzajów nowotworów. Trzeba w tym miejscu jednak podkreślić, że jak wspomniano, dotyczy to umiarkowanego spożycia (czyli ok. 1 kieliszka dziennie lub rzadziej). Wysokie spożycie wina, a więc jednocześnie wysoka ilość dostarczonego alkoholu mogłoby wpłynąć negatywnie na powstawanie nowotworów.

Czerwone wino a zdrowie – szkodliwy wpływ alkoholu

Jak wiadomo, alkohol jest substancją toksyczną i psychoaktywną o właściwościach uzależniających. 

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO, ang. World Health Organization) wskazuje, że spożycie alkoholu jest przyczyną 3 milionów zgonów rocznie na całym świecie. Szacuje się, że ponad 5% zdiagnozowanych chorób jest wywołane nadużywaniem alkoholu.

Regularne spożywanie stosunkowo wysokich ilości alkoholu istotnie zwiększa ryzyko rozwoju wielu chorób:

• Szacuje się, że alkohol jest przyczyną wystąpienia ok. 30-40% przypadków ostrego zapalenia trzustki. Co więcej, aż 65-95% przypadków przewlekłego zapalenia trzustki jest spowodowane właśnie spożyciem alkoholu
• Alkohol jest wrogiem wątroby. To właśnie wątroba jest najważniejszym miejscem, w którym dochodzi do neutralizowania etanolu. Podczas metabolizmu alkoholu etylowego dochodzi do wytworzenia dużych ilości wolnych rodników, które prowadzą do stresu oksydacyjnego; zaburzona równowaga pomiędzy wolnymi rodnikami, a mechanizmami zdolnymi je usuwać jest główną przyczyną uszkodzenia wątroby; w przypadku nadużywania alkoholu mogą rozwinąć się takie choroby wątroby, jak: alkoholowe stłuszczenie wątroby, alkoholowe zapalenie wątroby i alkoholowa marskość wątroby
• Spożywanie alkoholu może zwiększać ryzyko dny moczanowej. Jest to oczywiście uzależnione od dawki alkoholu. Dla przykładu, jak pokazuje analiza wielu badań naukowych, opublikowana na łamach czasopisma Clinical Rheumatology, umiarkowane spożywanie alkoholu zwiększa ryzyko dny moczanowej o 58%, zaś intensywne picie alkoholu wiąże się ze wzrostem ryzyka aż o 164%
• Alkohol może zaburzać równowagę wapnia w organizmie, który jest niezbędnym składnikiem odżywczym dla naszych kości. W 2019 roku opublikowano pracę pt. „The effect of alcohol on osteoporosis: A systematic review and meta-analysis„, która pokazała, że osoby spożywające 0,5-1 drinka dziennie mają o 38% zwiększone ryzyko osteoporozy w porównaniu do osób, które nie sięgają po alkohol. Przy wyższym spożyciu alkoholu (2 lub więcej drinków na dzień), ryzyko wystąpienia osteoporozy wzrasta o 63%
• Na początku artykułu wspomniano, że umiarkowane ilości wina czerwonego mogą działać korzystnie na układ sercowo-naczyniowy. Jednakże nie oznacza to, że im więcej wypijemy wina, tym lepiej. Jak pokazują wyniki wielu badań naukowych, spożywanie 60 g etanolu dziennie (jest to wysoka ilość alkoholu) zwiększa ryzyko wystąpienia udaru niedokrwiennego o 69% oraz udaru krwotocznego o 118%
• Osoby, które spożywają wysokie ilości alkoholu mają o 83% większe ryzyko wystąpienia zapalenia płuc, w porównaniu do osób, które piją sporadycznie; oszacowano, że na każde 10-20 g alkoholu spożytego dziennie, ryzyko zapalenia płuc wzrasta o 8%
• Jak pokazują aktualne wyniki analizy 13 badań naukowych, wysokie spożycie alkoholu zwiększa ryzyko zespołu ostrej niewydolności oddechowej (ang. ARDS, acute respiratory distress syndrome) o 89%

Wino – ile spożywać i jak często?

Jak wskazują przeprowadzone badania naukowe, korzystny efekt obserwuje się podczas umiarkowanego spożywania wina. Pytanie: ile to jest wina? Za umiarkowaną porcję wina uznaje się dwa kieliszki dla mężczyzn (2 x 125 ml = 250 ml) i jeden kieliszek dla kobiet (125 ml). Zgodnie z tym co przedstawiono powyżej, taką ilość wina czerwonego można spożywać każdego dnia. Z pewnością codzienne picie butelki wina wpłynie negatywnie na zdrowie.

W tym miejscu warto jednak podkreślić jedną, istotną kwestię. Otóż nie należy zachęcać i zalecać picia wina osobom, które na co dzień nie sięgają po napoje alkoholowe.

Wino nie jest niezbędnym składnikiem naszej diety, nawet jeżeli w niektórych badaniach potwierdzono jego właściwości prozdrowotne. W żywieniu człowieka istnieje wiele pełnowartościowych produktów, których regularne spożywanie może dawać szerokie korzyści zdrowotne, zdecydowanie szersze, niż te, które można uzyskać pijąc wino. Aby zadbać o układ krążenia, zamiast wina, dużo lepszym rozwiązaniem będzie sięgnięcie po świeże warzywa i owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, orzechy (np. orzechy włoskie, orzechy laskowe), tłuste ryby morskie (będące doskonałym źródłem kwasów tłuszczowych omega-3), oleje roślinne (np. olej lniany, oliwę z oliwek) i ograniczenie spożycia żywności przetworzonej, cukrów prostych i nasyconych kwasów tłuszczowych.

Jeżeli jednak chcesz sięgnąć po alkohol, to spośród wszystkich napojów alkoholowych, wino czerwone będzie najlepszym wyborem. Jednocześnie jeszcze raz podkreślając: codzienne picie wina nie jest niezbędne, abyśmy byli zdrowi.

Wino jako dodatek do potraw – przepisy

Czerwone wino – zalety w kuchni

Wino zazwyczaj spożywamy jako napój. Jednakże wino można zastosować również jako dodatek do wielu potraw. Znajduje ono szerokie zastosowanie w kuchni. Dania przygotowane z udziałem wina nabierają zupełnie innego smaku i aromatu. 

Poniżej zamieszczone zostały przykładowe propozycje potraw, w które w swoim składzie posiadają wino. Trzeba jednak pamiętać, że zbyt długa obróbka termiczna może doprowadzić do zniszczenia dobroczynnych związków obecnych w winie czerwonym. Dlatego też, jeżeli zależy nam na wykorzystaniu właściwości prozdrowotnych wina, najlepiej spożywać je jako napój lub ewentualnie dodatek do potraw na zimno (np. do sałatek).

INDYK NA WINIE

Składniki (na 2 porcje):

• 200 g piersi z indyka
• 250 ml czerwonego wina (wytrawnego)
• 4 marchewki
• 400 ml bulionu
• 100 g grzybów leśnych lub pieczarek
• 40 g boczku (najlepiej wędzonego)
• cebula biała
• 1 ząbek czosnku
• 1 łyżka mąki
• olej do smażenia
• ulubione przyprawy (np. tymianek, bazylia)

Sposób przygotowania:

• Krok 1: Mięso z indyka pokrój w cienki paski.
• Krok 2: Marchewkę pokrój na plasterki.
• Krok 3: Cebulę i czosnek posiekaj.
• Krok 4: Na rozgrzaną patelnię dodaj wędzony boczek, a następnie zdejmij go z ognia i przenieś do miski.
• Krok 5: Na patelnię dodaj olej do smażenia (np. oliwę z oliwek, olej rzepakowy lub olej z awokado) i przełóż na nią mięso z indyka. Gdy mięso będzie odpowiednio zarumienione, dodaj warzywa.
• Krok 6: Do podsmażanego kurczaka i warzyw dodaj bulion oraz wino i całość duś pod przykryciem ok. 25 minut.
• Krok 7: Dodaj boczek i ulubione przyprawy.

Tak przygotowanego indyka można spożywać z ziemniakami, ryżem, kaszą lub jako dodatek do zapiekanek.

JARSKI GULASZ NA WINIE

Składniki (na 4 porcje):

• 450 g pieczarek
• 100 ml wina czerwonego
• 200 ml bulionu warzywnego
• 2 marchewki
• 3 ziemniaki
• 100 g cebulki dymki
• 2 ząbki czosnku
• 25 ml oliwy z oliwek
• 10 g masła
• 2 łyżeczki mąki
• łyżka koncentratu pomidorowego
• ulubione przyprawy (sól, pieprz, tymianek)

Sposób przygotowania:

• Krok 1: Cebulki dymki obierz (ale nie rozdrabniaj)
• Krok 2: Rozgrzej patelnię i dodaj połowę przewidzianej oliwy z oliwek oraz masło
• Krok 3: Przełóż na patelnię dymki i smaż przez ok. 5 minut, mieszając, aby zapobiec przypaleniu
• Krok 4: Pokrój marchewkę w cienkie plasterki, zaś ziemniaki w grubą kostkę
• Krok 5: Dodaj marchew i ziemniaki na patelnię i smaż całość przez ok. 5 minut.
• Krok 6: Do podsmażanych warzyw dodaj czosnek i całość oprósz mąką
• Krok 7: Po upływie 2-3 minut dodaj wino, a po następnych 3 minutach dodaj bulion wraz z przyprawami do smaku
• Krok 8: Całość duść przez ok. 15 minut
• Krok 9: Dodaj koncentrat i całość wymieszaj
• Krok 10: Na drugiej patelni rozgrzej pozostałą oliwę z oliwek i podsmażaj na niej pieczarki (ok. 5 minut)
• Krok 11: wszystkie składniki połącz i duś przez 5-7 minut.

Przygotowany gulasz można spożywać jako dodatek do pieczywa. Dobrze komponuje się również z ryżem.

CZERWONE RISOTTO

Składniki (na 3 porcje):

• 200 g ryżu czerwonego
• 300 g mięsa wołowego
• 1-1,5 szklanki wina czerwonego
• 1 cebula
• 2 ząbki czosnku
• 0,5 papryki czerwonej
• 0,5 papryki żółtej
• 100 g fasolki szparagowej
• 1 pomidor
• Oliwa z oliwek
• ulubione przyprawy (bazylia, oregano, chilli suszone, sól, pieprz)

Sposób przygotowania:

• Krok 1: Wołowinę pokroić w kostkę, skropić oliwą i posypać solą i pieprzem. Tak przygotowane mięso odstawić na ok. godzinę.
• Krok 2: Na rozgrzaną patelnię z oliwą z oliwek dodać mięso, podsmażać aż do przyrumienienia.
• Krok 3: Cebulę, czosnek, paprykę. pomidory obrać oraz drobno posiekać lub pokroić na kawałki.
• Krok 4: Na oddzielnej, rozgrzanej patelni podsmażyć cebulę i czosnek.
• Krok 5: Do cebuli i czosnku dodać ugotowany ryż, pomidory i podsmażać, mieszając.
• Krok 6: Fasolkę szparagową ugotować.
• Krok 7. Ryż podlać winem, czekać aż je wchłonie i dodać do niego mięso oraz fasolkę szparagową.
• Krok 8. Całość mieszać, dodając ulubione przyprawy.
• Krok 9: Odparować nadmiar wina.
• Krok 10. Wyłączyć ogień i pozostawić potrawę pod przykryciem na ok. 10-15 minut.

Wino – podsumowanie

Zebrane informacje dotyczące wpływu picia wina na organizm człowieka pokazują, że picie wina czerwonego w umiarkowanych ilościach (kobiety – 1 kieliszek, mężczyźni – 2 kieliszki) może oddziaływać korzystnie na nasz układ krążenia, chroniąc nas przed ryzykiem niektórych chorób sercowo-naczyniowych. Jednakże wskazanej dawki wina nie należy przekraczać, gdyż jego zbyt wysokie ilości mogą przyczyniać się do wielu poważnych komplikacji zdrowotnych i powodować więcej złego, niż dobrego (dlatego np. codzienne picie butelki wina będzie złym wyborem). Jednocześnie nie należy zachęcać do spożywania wina. Istnieje bowiem wiele innych składników diety, które mogą wzmacniać nasze zdrowie, bez ryzyka wystąpienia skutków ubocznych. 

Podsumowując, czy czerwone wino jest zdrowe? Tak, ale w niewielkich ilościach, nie dla wszystkich i nie jest konieczne dla zapewnienia zdrowia. Czy białe wino jest zdrowe? W niewielkich ilościach prawdopodobnie tak, ale na pewno nie tak bardzo, jak wino czerwone.

Przez Dr. Bartosz Kulczyński (dietetyk) - Dr. Bartosz Kulczyński Autorem tekstu jest dr. Bartosz Kulczyński, wykładowca na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu. Współzałożyciel Fundacji „Kierunek Zdrowie” zajmującej się edukacją żywieniową społeczeństwa. Od 2011 prowadzi indywidualną praktykę dietetyczną skierowaną głównie do osób z nadwagą, otyłością i cierpiących na różne choroby cywilizacyjne. Specjalizuje się w dietoterapii chorób sercowo-naczyniowych – miażdżycy, podwyższonego poziomu cholesterolu we krwi i nadciśnienia tętniczego krwi. Autor kilkudziesięciu publikacji naukowych o zasięgu krajowym i zagranicznym. Swoją wiedzę aktualizuje i poszerza poprzez uczestnictwo w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych. Przez wiele lat był członkiem Polskiego Towarzystwa Dietetyków, Polskiego Towarzystwa Nauk Żywieniowych i Polskiego Towarzystwa Badań nad Miażdżycą. Prywatnie pasjonat wypraw rowerowych i spływów kajakowych.