Przyciągające wzrok, wielokolorowe i świecące automaty do gier kojarzą się przede wszystkim z rozrywką i zabawą, ale według prawa popularny jednoręki bandyta to jedna z gier hazardowych. Hazard natomiast jest w Polsce dziedziną gospodarki ściśle regulowaną przez prawo. Specjalna ustawa określa, kto może organizować grę i w niej uczestniczyć, jakie wiążą się z tym obowiązki i prawa oraz jakie są sankcje za nieprzestrzeganie przepisów. Jak się okazuje, automaty do gry są wyjątkowym przedmiotem regulacji prawnych – nawet ich posiadanie dozwolone jest tylko dla wąskiego grona podmiotów. Jakie są wszystkie najważniejsze przepisy w tym zakresie, w tym na jakich zasadach mogą działać automaty do gier online, opisujemy poniżej.
Legalne automaty do gier
Większość czytelników pamięta zapewne nieodległe czasy, kiedy tzw. automaty do gier o niskich wygranych stały masowo w barach czy na stacjach benzynowych. Brak zezwolenia na oferowanie gry tego typu czy używanie maszyn do gier bez odpowiednich certyfikatów było nagminne i sprzyjało nieuczciwym praktykom. Sporo tracił na tym również budżet państwa. Ówczesne przepisy prawne były w tym zakresie niewystarczające i dopiero nowelizacja ustawy hazardowej, przyjęta 15 grudnia 2016 r., wprowadziła ścisłe regulacje prawne dotyczące m.in. organizowania gier hazardowych na automatach.
Od wejścia w życie nowych przepisów maszyny do gier mogą znajdować się jedynie w naziemnym kasynie gry posiadającym koncesję uzyskaną od Ministra Finansów albo w specjalnym salonie gier na automatach, który jednak może być prowadzony wyłącznie przez państwo. Tym samym automaty do gry zlokalizowane gdziekolwiek indziej, np. w pubie, restauracji czy sklepie stały się zupełnie nielegalne, a ich posiadanie surowo karane. Nowelizacja uregulowała też funkcjonowanie jednorękiego bandyty w polskiej sieci – automaty do gier online zostały zalegalizowane, jednak prawo do organizacji gry tego rodzaju przez internet ma znów tylko monopolista, czyli państwo polskie. Jakie są konkretne regulacje dotyczące możliwości organizacji i udziału w grach na automatach w Polsce poza stacjonarnym kasynem – wyjaśniamy w tym artykule.
Kto oferuje legalne automaty online?
Żeby była jasność, nie tylko automaty do gier online zostały przez ustawodawcę zmonopolizowane – państwo polskie zapewniło sobie wyłączność na wszelkie gry kasynowe oferowane przez internet. Jako podmiot odpowiedzialny za organizację kasyna online wyznaczona została spółka, której udziały w całości należą do Skarbu Państwa, czyli Totalizator Sportowy. Ta firma odpowiada też za realizację monopolu państwa w zakresie prowadzenia salonów gier, w których znajdują się automaty do gry oraz w wybranych dziedzinach hazardu (m.in. organizacji gier liczbowych i loterii pieniężnych).
Państwowe kasyno internetowe wystartowało pod koniec 2018 r., a wraz z nim dostępne dla polskich internautów stały się legalne automaty online. Inne strony internetowe, na których udostępniany jest jednoręki bandyta, ruletka, poker i pozostałe gry kasynowe, działają niezgodnie z polskim prawem. Kary za oferowanie gier hazardowych w sposób nielegalny, a także za uczestniczenie w nich, opisane są na końcu artykułu.
Automaty online – kto może grać?
Internet jest obecnie dostępny dla znacznej większości Polaków, jednak pamiętajmy, że nie każdy może zgodnie z prawem uczestniczyć w grach hazardowych. Ogólna zasada mówi, że hazard, w tym automaty do gier, są dozwolone dla osób, które skończyły co najmniej 18 lat. Ta zasada obowiązuje również, jeśli chodzi o automaty do gier online, jednak tu dużo trudniej jest sprawdzić, czy dany użytkownik faktycznie jest pełnoletni. W przypadku kasyna naziemnego zanim gracz przekroczy próg lokalu, musi okazać dokument tożsamości, a jeśli chce kupić w punkcie stacjonarnym choćby zdrapkę, sprzedawca również może zażądać okazania dokumentu (jeśli oceni wiek klienta na zbyt niski). Jak jednak zweryfikować, czy anonimowy internauta jest pełnoletni? Zgodnie z zapisami ustawy hazardowej, jeśli chcemy pograć w automaty online lub inne gry kasynowe, musimy najpierw założyć konto, które przejdzie pozytywną weryfikację organizatora gry.
Do rejestracji niezbędne jest podanie swoich danych osobowych, takich jak m.in. imię i nazwisko, dane adresowe, numer telefonu czy numer konta bankowego, co jest niezbędne w związku z możliwością wypłaty wygranych jedynie na rachunek w banku. Gracz musi ustalić, jaką nazwą użytkownika i hasłem będzie się posługiwał oraz zaakceptować regulaminy, wyrazić niezbędne zgody itp. Następnie konieczne jest otworzenie linka weryfikacyjnego, jaki zostanie przesłany na adres e-mail gracza i dosłanie skanu dowodu osobistego. Prostszą metodą jest rejestracja konta poprzez bankowość elektroniczną, jednak w ten sposób swoją tożsamość mogą potwierdzić jedynie klienci wybranych banków. Kiedy konto zostanie zweryfikowane, następuje jego aktywacja, a automaty do gier online stają się w pełni dostępne dla danego użytkownika.
Jak działają automaty do gier za darmo?
Ustawa mówi jasno – procedura rejestracji konta gracza musi być warunkiem rozpoczęcia i prowadzenia gry hazardowej, która jest organizowana przez internet. Zdaje się więc, że legalny podmiot nie może oferować żadnych gier, jeśli użytkownik nie jest zarejestrowanym graczem. Dlaczego w takim razie po wejściu na stronę kasyna internetowego prowadzonego przez Totalizator Sportowy możemy wybrać np. automaty do gier online i grać bez rejestracji? Wyjaśnienie jest proste – są to tzw. darmowe automaty do gry, w przypadku których nie trzeba, a nawet nie można wpłacić własnych środków, aby grać. Jednocześnie żadna wygrana nie podlega wypłacie, co oznacza, że automaty do gry za darmo nie kwalifikują się nawet do kategorii gier hazardowych. W definicji gier hazardowych, którymi to zajmuje się ustawa hazardowa, uwzględniona jest bowiem konieczność rozgrywania danej gry o wygrane pieniężne albo rzeczowe. W związku z tym darmowe automaty do gier mogą być udostępniane bez rejestracji konta i wszystko jest zgodne z przepisami prawa.
Po co jednak kasyno oferuje automaty online (i inne gry), w których nie można nic wygrać? Otóż są to po prostu wersje testowe oferowanych gier, które mają za zadanie zademonstrować ich możliwości. Założenie jest takie, że jeśli graczowi spodoba się demo gry, będzie bardziej zmotywowany do założenia konta w serwisie online.
Nielegalne automaty do gry – jak działa rejestr?
Nowelizacja ustawy hazardowej nie tylko zakazała działalności serwisom internetowym oferującym gry kasynowe (z wyjątkiem państwowego kasyna online). Aby przepis ten nie pozostał martwym, powołany do życia został twór, potocznie zwany rejestrem domen zakazanych. Specjalne służby są odpowiedzialne za to, by znajdować strony internetowe oferujące w sposób nielegalny automaty do gier, gry karciane, ruletkę, ale też np. zakłady bukmacherskie. Ich adresy są następnie dodawane do listy, która jest zamieszczona na rządowej stronie i jest ogólnodostępna. Dzięki temu każdy internauta może sprawdzić, czy konkretny serwis nie oferuje gier hazardowych wbrew prawu. Głównym celem rejestru jest jednak informowanie o nielegalności działania konkretnych stron internetowych nie samych użytkowników, tylko dostawców internetu i usług płatniczych. Obowiązkiem tych pierwszych jest blokowanie dostępu do stron widniejących w rejestrze, a tych drugich – zakończenie współpracy z nimi. Tym samym wszelkie nielegalne internetowe gry hazardowe, w tym automaty do gier online, są dla graczy przebywających w granicach Polski słabiej dostępne, a jeśli nawet można z nich skorzystać, płatności są utrudnione.
Automaty do gier hazardowych – legalne salony gier
Jeśli natomiast interesują nas legalne automaty do gier w trybie naziemnym, poza koncesjonowanym kasynem znajdziemy je w salonach gier należących do państwa. Prowadzi je, jak już wspomniano, Totalizator Sportowy. Pierwsze salony zostały otworzone w połowie 2018 r., a obecnie, czyli 2 lata później, w całym kraju funkcjonuje ponad 360 takich obiektów (znaczniej więcej niż naziemnych kasyn). Jednak w przeciwieństwie do lokali z koncesją na oferowanie różnego typu gier kasynowych, w salonach gier mogą się znajdować jedynie gry typu jednoręki bandyta. Możliwość otwarcia w danej lokalizacji salonu gier zależy od decyzji dyrektora izby administracji skarbowej, a liczba automatów jest limitowana: od 3 do 50 w 1 salonie gier. Co ważne, ograniczenia liczbowe zależą również od liczby populacji. Konkretnie, na każdy 1 tysiąc mieszkańców danego powiatu przypada nie więcej niż 1 automat.
Wstęp do salonu gier mają jedynie osoby pełnoletnie, a przed lokalem powinna być umieszczona informacja na ten temat. Same automaty do gier również powinny być w widoczny sposób oznakowane, informując o zakazie gry dla osób poniżej 18 r.ż. Osoby, które chcą wejść do salonu gier na automatach muszą być rejestrowane na podstawie okazanego dokumentu tożsamości. Ich personalia wraz z datą i godziną wejścia do lokalu są zapisywane w przeznaczonym do tego rejestrze. Informacje te mogą być udostępnione np. funkcjonariuszom Policji czy Służby Celno-Skarbowej.
Maszyny do gier – rejestracja i kontrola
Kontrola państwa polskiego, jeśli chodzi o automaty do gry, sięga bardzo daleko. Po pierwsze tylko kasyna i salony gier na automatach mogą organizować naziemną grę tego rodzaju, dlatego w tych lokalach mogą się oczywiście znajdować urządzenia do tego służące. Poza tym maszyny do gier mogą być w posiadaniu nielicznych, ściśle określonych podmiotów. Należą do nich: podmioty upoważnione przez Ministra Finansów, które przeprowadzają badania techniczne automatów, producenci i dystrybutorzy maszyn do gier (z siedzibą w Polsce), firmy zajmujące się naprawą automatów, firmy przewożące automaty do gier oraz organy administracyjne, które nadzorują i kontrolują przestrzeganie ustawy hazardowej. Tak więc jednoręki bandyta na użytek własny kompletnie odpada (pomijając cenę zakupu).
Wszystkie automaty do gry, czy to znajdujące się w kasynie czy w salonie gier, muszą przed ich udostępnieniem zostać zarejestrowane. Najpierw specjalna jednostka badająca przeprowadza badanie danej maszyny do gier i przygotowuje dokumentację, w oparciu o którą naczelnik urzędu celno-skarbowego dokonuje jej rejestracji na okres 6 lat. W kasynie i w salonie gier musi też działać audiowizyjny systemu kontroli gier, który umożliwia m.in. sprawdzenie czy automaty do gier działają prawidłowo. Dostęp do nagrań może mieć jedynie Służba Celno-Skarbowa, Krajowa Administracja Skarbowa, Policja oraz gracze, którzy zgłaszają reklamacje, sąd i prokuratura. Salony gier na automatach podlegają jeszcze ściślejszej kontroli, ponieważ są zobowiązane do prowadzenia systemu teleinformatycznego przeznaczonego do rejestracji i archiwizacji danych związanych z grą. Dzięki temu zbierane i archiwizowane są informacje na temat dokonanych wpłat i wypłat wygranych, przebiegu gry, lokalizacji maszyn i prawidłowości ich działania, w tym dane dotyczące awarii oraz ingerencji w funkcjonowanie maszyn do gier. Wszystkie te informacje są przekazywane w czasie rzeczywistym do Ministerstwa Finansów i wskazanego organu Krajowej Administracji Skarbowej.
Jak widać, legalne automaty do gier, zwłaszcza te znajdujące się w salonach gier, objęte są ścisłą kontrolą państwa. Wyznaczone organy wiedzą, ile maszyn jest w użyciu, gdzie są zlokalizowane, dostają także na bieżąco informacje na temat przebiegu gry i działania maszyn.
Automaty do gier – regulamin odpowiedzialnej gry
Ten punkt dotyczy zarówno gier hazardowych oferowanych przez internet, jak i w salonie gier. Regulamin odpowiedzialnej gry to dokument, który ma określać, w jaki sposób organizator gry przyczyni się do ograniczenia ryzyka uzależniania się gracza od gier hazardowych. Trzeba bowiem pamiętać, że automaty do gier – legalne czy nie – to gry, w których istnieje wyjątkowo duże ryzyko wpadnięcia w nałogowe granie. Z drugiej strony udział w dowolnym rodzaju hazardu niesie ze sobą pewne zagrożenie uzależnienia się, dlatego właśnie ustawa narzuca na organizatorów gier hazardowych różnego typu konieczność stworzenia i wcielenia w życie takiego odrębnego regulaminu.
Regulamin odpowiedzialnej gry powinien nie tylko definiować procedury przebiegu weryfikacji wieku gracza i jego rejestracji oraz tego, w jaki sposób użytkownicy będą informowani o zakazie gry dla osób niepełnoletnich i możliwości uzależnienia się od hazardu. Bardzo istotne są także praktyczne instrumenty, które mają wspomóc samokontrolę czasu i sposobu gry uczestników gier hazardowych. Dodatkowo legalne automaty do gier w salonach czy też automaty online (i inne gry) nie mogą pozwalać na kontynuowanie gry przez danego gracza, kiedy jego środki finansowe się skończą. Nie jest więc możliwa „gra na krechę”, która może prowadzić do niewyobrażalnych długów i totalnego bankructwa. Założenie jest więc takie, że lepiej zapobiegać niż leczyć i szczególnie jeśli chodzi o wysoce uzależniające automaty do gier, jest to podejście słuszne.
Automaty do gier – podatki i zwolnienia
Legalne automaty do gier są objęte regulacjami podatkowymi, choć – co ucieszy samych graczy – podatek od gier nie jest potrącany z wpłacanej stawki. Podatek ten co prawda jest wysoki – stawka opodatkowania wynosi 50%. Za podstawę podatku przyjmuje się kwotę równą sumie wpłaconych stawek pomniejszoną o sumę wypłaconych wygranych. Za uregulowanie należności odpowiada organizator gry.
Kolejną pozytywną informacją jest zwolnienie wygranych z podatku dochodowego od osób fizycznych. Tzw. podatek od wygranej obowiązuje w przypadku wielu gier hazardowych, co oznacza, że gracz otrzymuje wygraną pomniejszoną o 10% kwoty podatku (dotyczy to wygranych powyżej 2280 zł). Jednak, jeśli chodzi o automaty do gry, są one objęte całkowitym zwolnieniem podatkowym, czyli niezależnie od wysokości wygranej, gracz otrzymuje 100% wygranej kwoty. Jednocześnie dochodu nie trzeba uwzględniać w rocznym zeznaniu podatkowym. Takie zwolnienie nie oznacza jednak, że nie warto zadbać o załatwienie pewnych formalności. Pamiętajmy, że dochody o nieudokumentowanym pochodzeniu stają się kłopotliwe w razie kontroli skarbówki. Jeśli więc jednoręki bandyta okaże się dla nas łaskawy, zawsze warto poprosić organizatora gry o wydanie pisemnego zaświadczenia o uzyskanej wygranej.
Automaty do gier – legalne zwiększanie wygranych
Chociaż omawiany rodzaj gry znany jest też jako automaty do gier o niskich wygranych, w rzeczywistości wygrane mogą być tu kolosalne. Sposobem na uzyskanie wysokich zysków z gry może być bardzo popularny jackpot. Grając w tym trybie, gracz może wygrać znacznie większą kwotę niż standardowo, ponieważ tu do zgarnięcia jest dodatkowa pula pieniędzy. Osoba, która podczas gry wylosuje właściwą kombinację symboli, wygrywa wszystko. Jackpot może być stały – wtedy dotyczy on tylko stawek wpłacanych w danej maszynie albo progresywny. W tym drugim przypadku automaty do gier połączone są w jeden wspólny system, w którym część środków z wnoszonych stawek trafia do 1 worka. Jednoręki bandyta z jackpotem progresywnym jest wyjątkowo atrakcyjny, ponieważ pula wygranej może bardzo szybko rosnąć. Kolejne wpłaty ulegają niekończącej się kumulacji – aż do momentu, gdy padnie wygrana. Takie łączenie automatów do gier i kumulowanie wygranych jest przy tym dozwolone przez ustawę hazardową.
Nielegalny jednoręki bandyta – to może słono kosztować
Skoro ustawa hazardowa tak mocno reguluje możliwości w zakresie organizowania gier na automatach, można się spodziewać, że kary za nielegalne oferowanie takich gier są wysokie. Faktycznie, sankcje są nie tylko bardzo duże, ale obejmują szerokie grono podmiotów zaangażowanych w cały proceder. Każe może podlegać nie tylko sam organizator gry, ale też posiadacz samoistny lokalu, w którym się one znajdują (czyli właściciel lokalu) oraz posiadacz zależny lokalu (czyli np. jego dzierżawca czy najemca). Takie podejście ma swoje uzasadnienie. Przed przyjęciem nowelizacji firmy organizujące gry hazardowe bez zezwolenia często stosowały sposób „na słupa”, który to wynajmował lokal od właściciela, a dopiero od tego pośrednika podnajmował go organizator hazardu. Taka praktyka uniemożliwiała egzekwowanie kar finansowych (konfiskowane były jedynie same automaty do gry). Zapisy ustawy mają więc przede wszystkim pełnić rolę prewencyjną, zniechęcając posiadaczy nieruchomości do zgody na umieszczenie maszyn do gier w ich lokalach. Kary przemawiają bowiem do wyobraźni: nielegalne automaty do gier oznaczają grzywnę w wysokości 100 tys. zł – i to nie jednorazowo za cały „hotspot”, ale za każdą maszynę z osobna. Poza tym Kodeks karny skarbowy przewiduje karę dla organizatorów hazardu działających bezprawnie w wysokości do 720 stawek dziennych (wysokość stawki ustalana jest indywidualnie) lub do 3 lat więzienia, lub też obu kar łącznie. Automaty do gier online wiążą się z takimi samymi karami.
Jednak automaty do gry, które działają niezgodnie z prawem, to zagrożenie także dla samych graczy. Czy to maszyny do gier ustawione w nielegalnych punktach czy automaty online – jeśli bierzesz udział w grze na nich, musisz się liczyć z możliwością otrzymania słonej kary finansowej. Ustawa o grach hazardowych przewiduje grzywnę dla uczestników takich gier, która wynosi równowartość uzyskanych z gry środków niepomniejszoną o kwotę wpłaconych stawek. Nie ma nawet możliwości, by argumentować, że nie mieliśmy pojęcia o tym, że akurat ten jednoręki bandyta jest niezgodny z prawem. Kwestia świadomego czy nieświadomego udziału w grze nie jest w ogóle brana pod uwagę – liczy się sam czyn. Jakby tego było mało, gracze również mogą otrzymać karę wynikającą z Kodeksu karnego skarbowego, chociaż tu musi być udowodnione świadome łamanie prawa. Wysokość grzywny jest ustalana indywidualnie i wynosić może nawet 120 stawek dziennych. Zasądzona wysokość stawki dziennej uzależniona jest m.in. od sytuacji finansowej gracza. Na przestrogę dodamy jedynie, że kara tego rodzaju może teoretycznie wynieść nawet kilka milionów złotych.