Jak wygląda edukacja po 8 klasie podstawówki? Zobacz, jakie rodzaje szkół średnich są do wyboru w Polsce
Na przestrzeni lat system szkolnictwa w Polsce kilkukrotnie przeszedł przeobrażenie. Najpoważniejsze zmiany miały miejsce w 1999 i w 2017 roku. Co się wtedy wydarzyło?M.in. pojawił się nowy porządek, jeżeli chodzi o rodzaje szkół średnich i długość edukacji na poszczególnych szczeblach.
Rok 1999
Przełomowy dla polskiego systemu szkolnictwa był rok 1999 roku, kiedy to postanowiono wprowadzić strukturę trzystopniową, zamiast dwustopniowej obowiązującej od 1968 roku. Za jej wdrożenie odpowiadał minister edukacji narodowej Mirosław Handke, działający w rządzie Jerzego Buzka. Z czasem zmiana ta została nazwana reformą Handkego.
Reforma przewidywała wdrożenie tzw. podstawy programowej, a także możliwość jej dostosowania do aktualnego programu nauczania prowadzonego w danej szkole. Wprowadzono zmiany w przeprowadzaniu egzaminów maturalnych i postanowiono zlikwidować egzaminy wstępne na studia. Najpoważniejsza zmiana dotyczyła oczywiście struktury oświaty. Od 1999 roku zaczął obowiązywać następujący podział:
- 6-letnia szkoła podstawowa, zamiast 8-letniej,
- 3-letnie gimnazjum,
- 3-letnie liceum ogólnokształcące lub do wyboru: 3-4-letnie technikum zawodowe, lub 3-letnia zasadnicza szkoła zawodowa.
Od 2002 roku nowością było liceum profilowane, które jednak postanowiono zlikwidować w 2014 roku wraz z dwuletnimi uzupełniającymi liceami ogólnokształcącymi. Zniknęły również trzyletnie uzupełniające technika.
Rok 2017
Z inicjatywy minister edukacji narodowej Anny Zalewskiej, działającej w rządzie Beaty Szydło, a następnie Mateusza Morawieckiego, wprowadzono kolejną reformę systemu szkolnictwa w Polsce. Postanowiono poniekąd przywrócić porządek sprzed reformy z 1999 roku.
W roku szkolnym 2016/2017 zaczęła obowiązywać nowa struktura szkół:
- powrócono do 8-letniej szkoły podstawowej, a jednocześnie zlikwidowano gimnazja,
- stworzono 4-letnie liceum ogólnokształcące,
- stworzono 5-letnie technikum,
- stworzono 3-letnią szkołę branżową I stopnia (dawna zasadnicza szkoła zawodowa),
- stworzono 2-letnią szkołę branżową II stopnia (nowość, forma uzupełniająca naukę na I stopniu szkoły branżowej).
Rodzaje szkół średnich, jakie uczniowie mają do wyboru po reformie szkolnictwa z 2017 roku
Liceum ogólnokształcące
Dawniej była to szkoła ponadgimnazjalna lub szkoła średnia, a dziś częściej nazywana jest szkołą ponadpodstawową, ze względu na reformę szkolnictwa z 2017 roku, gdy wprowadzono 8-klasową szkołę podstawową i zlikwidowano gimnazja. Jednocześnie po 2017 roku nowe roczniki rozpoczynają edukację w liceach w systemie 4-klasowym, a nie tak jak wcześniej 3-klasowym.
Nauka w liceum ogólnokształcącym kończy się egzaminem maturalnym. Aby rozpocząć naukę w tym rodzaju szkoły, konieczne jest przystąpienie do egzaminu ósmoklasisty. Każde liceum ustala próg punktowy, na podstawie którego klasyfikuje chętnych uczniów w ranking. Najlepsze szkoły średnie mają więcej chętnych niż dostępnych miejsc.
Choć nazwa, jaką posiada ta szkoła średnia wskazuje, że jest ono ogólnokształcące, placówki posiadają profile dające możliwość nauki wybranych przedmiotów na poziomie rozszerzonym. Zwykle jest to od 2 do 4 przedmiotów. Dla przykładu, uczeń może zdecydować się na naukę w klasie o profilu humanistycznym, gdzie rozszerzonymi przedmiotami będą język polski, historia oraz Wiedza o Społeczeństwie.
Niektóre szkoły średnie proponują również uczniom klasy dwujęzyczne, w których niektóre przedmioty są wykładane w języku obcym. Uczęszczając na zajęcia do takiej klasy, uczeń zyskuje szansę na zdawanie matury dwujęzycznej.
Po zakończeniu nauki w liceum ogólnokształcącym, absolwent może rozpocząć naukę w szkole policealnej lub udać się na studia.
Technikum
Szkoła średnia, jaką jest technikum, jak sama nazwa wskazuje ma charakter techniczny. Stanowi alternatywę dla liceum ogólnokształcącego. W obecnym systemie szkolnictwa nauka trwa 5 lat i kończy się możliwością otrzymania kwalifikacji zawodowej po zdaniu egzaminu zawodowego. Uczeń tej szkoły średniej może również przystąpić do egzaminu maturalnego.
Zwykle uczeń technikum ma realizowany program nauczania w oparciu o dwa przedmioty w zakresie rozszerzonym, które są ściśle związane z zawodem, jaki chce wykonywać w przyszłości. To od profilu nauczania zależy, jakie przedmioty będą realizowane w zakresie podstawowym, a jakie w rozszerzonym.
Szkoła branżowa I stopnia
Jest to nowa nazwa na zasadniczą szkołę zawodową obowiązującą do 2017 roku. Po reformie edukacyjnej wprowadzona została branżowa szkoła średnia I stopnia, która kończy się egzaminem potwierdzającym kwalifikacje w danym zawodzie. Zdając go, uczeń otrzymuje dyplom potwierdzający możliwość wykonywania danej profesji.
Nauka w szkole branżowej I stopnia trwa 3 lata. Po jej zakończeniu absolwent uzyskuje wykształcenie zasadnicze branżowe i może rozpocząć przygodę na rynku pracy lub kontynuować naukę w szkole branżowej II stopnia.
Inne rodzaje szkół średnich, które obowiązują w polskim systemie szkolnictwa
Wyżej przedstawiliśmy podstawowe rodzaje szkół średnich, do jakich uczniowie mogą wybrać się po zakończeniu szkoły podstawowej. To jednak nie wszystkie szczeble, jakie oferuje polski system szkolnictwa. Dostępne są również dodatkowe warianty będące poniekąd formą uzupełnienia wiedzy lub alternatywą dla osób wymagających indywidualnego toku nauczania, której nie jest w stanie zaoferować standardowa szkoła średnia.
Szkoła specjalna przysposabiająca do pracy
Jest to szkoła średnia, w której nauka trwa 3 lata. Powstała z myślą o uczniach z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym. Po jej zakończeniu absolwent otrzymuje potwierdzenie przysposobienia do pracy.
Liceum ogólnokształcące dla dorosłych
Jest to szkoła średnia, w której nauka trwa 3 lata, a mogą do niej uczęszczać także osoby, które ukończyły 16 rok życia, ale tylko pod warunkiem, że ze względu na sytuację życiową lub zdrowotną mają opóźnienia w klasycznym cyklu edukacyjnym. Aby edukacja w liceum dla dorosłych była możliwe, konieczne jest posiadanie potwierdzenia ukończenia szkoły podstawowej.
Po zakończeniu edukacji w liceum dla dorosłych absolwent może przystąpić do egzaminu maturalnego i uzyskać wykształcenie średnie.
Szkoła policealna
Nauka w szkole policealnej może trwać nie dłużej niż 2,5 roku. Mogą się do niej zapisać osoby z wykształceniem średnim. Podobnie, jak w szkole branżowej lub technikum, pozwala na uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe poprzez zdanie egzaminu zawodowego.
Szkoła branżowa II stopnia
W szkołach branżowych II stopnia nauka odbywa się już w ukierunkowaniu na konkretny zawód, a po jej zakończeniu absolwent otrzymuje tytuł technika oraz wykształcenie średnie branżowe. Ponadto, wiedza zdobywana na tym poziomie edukacji umożliwia również przystąpienie do egzaminu maturalnego.
Uczeń, który chce rozpocząć naukę w szkole branżowej II stopnia,musi wybrać zawód posiadający kwalifikację wspólną. Co to oznacza? Musi kontynuować naukę w profesji, której uczył się już w szkole branżowej I stopnia. Czyli jeżeli dana osoba kształciła się w zawodzie mechanik-monter maszyn i urządzeń, w szkole branżowej II stopnia nie może zdobywać umiejętności technika usług fryzjerskich.
Nauka w szkole branżowej II stopnia trwa 2 lata.