Rak jelita grubego

Rak jelita grubego znajduje się w pierwszej trójce chorób nowotworowych, które najczęściej dotykają Polaków. Niestety – liczba zachorowań na ten nowotwór ciągle rośnie. Szczyt zapadalności na raka jelita grubego występuje w ósmej i dziewiątej dekadzie życia, co pokazuje, że chorują głównie osoby starsze, a sam wiek jest czynnikiem ryzyka tej choroby. Jeśli chodzi o płeć – rak jelita grubego częściej dotyka mężczyzn. Warto dowiedzieć się więcej na temat tego nowotworu, by mieć świadomość, jakie są objawy raka jelita grubego i na co należy zwracać uwagę.

Rak jelita grubego – kilka podstawowych informacji na temat tego schorzenia

Najczęstszą lokalizacją raka jelita grubego jest odbytnica – w tym miejscu występuje nawet połowa przypadków tego nowotworu. Inne, rzadsze lokalizacje to esica (końcowy fragment jelita grubego, znajdujący się przed odbytnicą), okrężnica oraz wstępnica (czyli okrężnica wstępująca, znajdująca się przed poprzecznicą). Warto mieć świadomość, że rak jelita grubego może występować więcej, niż w jednej lokalizacji jednocześnie. Takie nowotwory złośliwe nazywamy synchronicznymi, występują one nawet w 5% przypadków raka jelita grubego.

Jak rozpoznać raka jelita grubego? Rozpoznanie tego nowotworu jest możliwe przy wykorzystaniu kolonoskopii (czyli badania endoskopowego jelita grubego). To badanie diagnostyczne daje szansę na pobranie wycinka z podejrzanej zmiany i poddanie jej badaniu histologicznemu (jest to badanie pobranego materiału pod mikroskopem). Należy mieć świadomość, że rak jelita grubego najczęściej powstaje na podłożu polipów gruczolakowatych (gruczolaków), których częstość występowania w jelicie grubym rośnie wraz z wiekiem. Najczęstszym histologicznym typem raka jelita grubego jest gruczolakorak (stanowi on nawet 85% przypadków). Zdecydowanie rzadziej występują raki neuroendokrynne (wywodzące się z komórek rozproszonego układu endokrynnego), raki płaskonabłonkowe, czy raki niezróżnicowane.

Czynniki ryzyka raka jelita grubego

Istnieją pewne czynniki, które zwiększają ryzyko wystąpienia raka jelita grubego. Niektórych z nich można świadomie unikać, ale na niektóre (takie, jak wiek, czy historia rodzinna) nie mamy niestety wpływu. Do czynników ryzyka tego schorzenia należy przede wszystkim:

• zaawansowany wiek pacjenta;
• palenie tytoniu;
• rak jelita grubego w rodzinie;
• spożywanie alkoholu;
• otyłość i mała aktywność fizyczna (otyłość można stwierdzić, gdy wskaźnik BMI wynosi przynajmniej 30);
• nieswoiste zapalenia jelit (do których należy choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego, objawy raka jelita grubego i tych schorzeń mogą być podobne – w obu przypadkach występuje utrata masy ciała, niedokrwistość, czasami też krew w stolcu);
• obecność polipów gruczolakowatych w jelicie grubym – jest to stan przedrakowy dla raka jelita grubego;
• cukrzyca (znacznie podwyższony poziom glukozy w organizmie);
• zespoły genetyczne zwiększające ryzyko raka jelita grubego (zespół Lyncha, zespół Peutza-Jeghersa, rodzinna polipowatość gruczolakowata – FAP);
• spożywanie dużej ilości czerwonego mięsa oraz produktów bogatych w tłuszcze pochodzenia zwierzęcego.

W powyższych sytuacjach należy pamiętać o czujności onkologicznej i badaniach przesiewowych, które mają na celu wczesne zdiagnozowanie schorzenia, jakim jest rak jelita grubego. Pierwsze objawy i czynniki ryzyka, to te elementy kliniczne, na które warto zwracać szczególną uwagę w procesie diagnostycznym.

Nie wszystkich czynników możemy uniknąć, jednak zmiana naszych codziennych przyzwyczajeń, w tym diety daje realną szansę na zmniejszenie ryzyka wystąpienia raka jelita grubego.

Rak jelita grubego – kolonoskopia

Oprócz zmiany diety i wprowadzenia do swojego życia aktywności fizycznej możemy zrobić coś jeszcze, by zapobiegać rozwojowi raka jelita grubego. Mianowicie, od 50 roku życia przysługuje nam możliwość wykonania profilaktycznej, bezpłatnej kolonoskopii (raz na 10 lat, do 65 roku życia). Jest to badanie finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ), które ma celu wykrywanie i usuwanie stanów przedrakowych (gruczolaków) oraz diagnozowanie raka jelita grubego na wczesnym etapie.

Należy mieć świadomość, że im wcześniej wykryje się nowotwór oraz im szybciej podejmie odpowiednie leczenie, tym większa jest szansa na wygranie ze schorzeniem, jakim jest rak jelita grubego. Kolonoskopia powinna być wykonywana wcześniej u tych osób, których wywiad rodzinny wskazuje na występowanie raka jelita grubego u krewnych pierwszego stopnia. W takim przypadku badanie to wykonuje się od 40 roku życia. Co ciekawe, pacjenci z rodzinną polipowatością gruczolakowatą powinni wykonywać kolonoskopię już od około 11 roku życia, gdyż istnieje u nich duża szansa na rozwój tego nowotworu w młodym wieku. Ponadto, ci pacjenci muszą wykonywać również kontrolną gastroskopię, gdyż w ich żołądku i dwunastnicy także znajdują się polipy, które mogą dać początek nowotworowi złośliwemu.

Innym badaniem diagnostycznym, które zalicza się do badań przesiewowych na raka jelita grubego jest test na krew utajoną w kale. Test ten jest jednak mniej dokładny, niż kolonoskopia, ponieważ nie każdy guz krwawi. Sprawia to, że w niektórych przypadkach, mimo obecności złośliwego nowotworu jelita grubego test na krew utajoną będzie ujemny.

Warto skorzystać z badań przesiewowych, do których mamy dostęp. Zmiana stylu życia i badania skriningowe dają nam szansę na skuteczną profilaktykę raka jelita grubego.

Jakie są objawy raka jelita grubego?

Warto zapoznać się z symptomami, które mogą wskazywać na nowotwór złośliwy jelita grubego, by wiedzieć na co szczególnie zwracać uwagę. Pacjenci często zastanawiają się, jakie są pierwsze objawy raka jelita grubego. Co niezwykle ważne – rodzaj objawów, jakie mogą wystąpić w przebiegu tego schorzenia zależy przede wszystkim od lokalizacji guza w jelicie.

Wspólne objawy raka jelita grubego, które pojawiają się niezależnie od umiejscowienia, to krwawienie utajone z guza, które daje dodatni wynik testu na krew utajoną w kale, niedrożność (wynikająca z zamknięcia światła jelita przez powiększający się guz), spadek masy ciała i wyniszczenie organizmu. Dwa ostatnie objawy raka jelita grubego pojawiają się, gdy choroba trwa już jakiś czas.

Rak jelita grubego – objawy związane z zajęciem odbytnicy

Objawy raka jelita grubego, który zlokalizowany jest w odbytnicy, związane są przede wszystkim z jawnym krwawieniem z przewodu pokarmowego (na stolcu może znajdować się świeża krew). Oprócz tego można się spotkać ze z naprzemiennym występowaniem biegunek i zaparć. Guz, który powoduje zwężenie odbytnicy prowadzi do pojawienia się charakterystycznych stolców o małej średnicy, które nazywane są stolcami ołówkowatymi. Taki kształt stolca, to bardzo charakterystyczny symptom tego nowotworu złośliwego. Ponadto, taka lokalizacja nowotworu złośliwego może również objawiać się parciem na stolec.

Na rozpoznanie raka jelita grubego, który lokalizuje się w odbytnicy może lekarza naprowadzić proste badanie w gabinecie lekarskim. Mowa tutaj o badaniu per rectum, czyli palcem przez odbyt. Każdy objaw zgłaszany przez pacjenta, który może być symptomem raka jelita grubego powinien skłonić lekarza do wykonania takiego badania. Większość nowotworów jelita grubego znajduje się właśnie w odbytnicy, co potwierdza duże znaczenie badania per rectum. Badanie palcem przez odbyt pozwala na palpacyjne zlokalizowanie guza. Zasięg badania per rectum to około 7-8 centymetrów. Jest to niezwykle proste i bezkosztowe badanie, które może istotnie przyspieszyć diagnostykę tej poważnej choroby nowotworowej.

Rak jelita grubego – objawy, które pojawiają się przy zajęciu bliższej części okrężnicy

Jakie są pierwsze objawy raka jelita grubego zlokalizowanego w prawej (bliższej) części okrężnicy? Prawa część okrężnicy to tak naprawdę jej początek (obejmuje wstępnicę). W tym przypadku nie będziemy mieć do czynienia ze świeżą krwią na stolcu, ponieważ krwawienie z guza zlokalizowanego w bliższej części okrężnicy jest typowo utajone (nie będzie widoczne gołym okiem). W zaawansowanych postaciach choroby, lekarz może przez powłoki brzuszne wyczuć guza. Jednak, aby to było możliwe zmiana musi być odpowiedniej wielkości. Guz w tej lokalizacji może również objawiać się bólem brzucha, zazwyczaj jest to ból o średnim nasileniu.

Objawy raka jelita grubego zlokalizowanego w prawej części okrężnicy pojawiają się, gdy guz jest zazwyczaj bardzo zaawansowany. Dlatego istnieje badanie przesiewowe – test na krew utajoną w kale. Daje ono szansę na wcześniejsze wykrycie raka jelita grubego, który jest jeszcze bezobjawowy. Takie badanie powinno się wykonywać od 50 roku życia, najlepiej co około dwa lata. Skąpoobjawowy przebieg i niecharakterystość objawów związanych z zajęciem prawej części okrężnicy sprawia, że rak zlokalizowany w tym obszarze jest później diagnozowany i ma gorsze rokowanie.

Krwotok z przewodu pokarmowego – czy to rak?

Możliwym, choć rzadkim następstwem raka jelita grubego jest krwotok. Objawia się jawnym, masywnym krwawieniem z dolnego odcinka przewodu pokarmowego – pojawia się wypływ jasnoczerwonej treści z odbytu. Utrata krwi może doprowadzić do hipowolemii i rozwoju wstrząsu, co objawia się spadkiem ciśnienia tętniczego krwi i przyspieszeniem pracy serca. Inne przyczyny krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego to uchyłki jelita grubego, hemoroidy, a także choroby zapalne jelit i polipy jelita grubego. Krwotok z przewodu pokarmowego może wymagać przetoczenia koncentratu krwinek czerwonych.

Rak jelita grubego – objawy skórne

Choć rak jelita grubego nie jest kojarzony ze zmianami zlokalizowanymi na skórze, to pewne stany, które do niego predysponują już tak. Warto wspomnieć w tym miejscu o zespole Peutza-Jeghersa, który charakteryzuje się obecnością w przewodzie pokarmowym licznych polipów oraz predyspozycją do rozwoju nowotworów (raka jelita grubego, ale także raka trzustki, żołądka, sutka, czy raka jajnika). Jest to schorzenie uwarunkowane genetycznie, któremu towarzyszą charakterystyczne zmiany skórne. Mają one postać plam i przebarwień zlokalizowanych najczęściej w okolicy narządów płciowych, warg, nosa ale mogą również wystąpić na stopach i dłoniach. Co więcej, zmiany te mogą pojawiać się nie tylko na skórze, ale i na błonie śluzowej jamy ustnej. Opisywane plamy mają najczęściej brązowe zabarwienie. Pacjenci z zespołem Peutza-Jeghersa charakteryzują się większą umieralnością, ze względu na predyspozycję do rozwoju nowotworów.

Rak jelita grubego – objawy skórne w stanach przedrakowych

Zmiany na skórze mogą pojawić się w genetycznie uwarunkowanych schorzeniu, w którym ryzyko wystąpienia raka jelita grubego jest stuprocentowe. Mowa tutaj o rodzinnej polipowatości gruczolakowatej (FAP), która cechuje się występowaniem w jelicie grubym licznych polipów gruczolakowatych (gruczolaków).

Schorzenie to może wiązać się z występowaniem na skórze torbieli naskórkowych (uważanych za łagodne nowotwory skóry). Torbiele te mają postać guzka, który jest przesuwalny względem podłoża i zlokalizowany pod skórą. Zespół, który cechuje się występowaniem torbieli (cyst) naskórkowych i polipów gruczolakowatych nazywamy zespołem Gardnera (zespół ten należy do grupy rodzinnej polipowatości gruczolakowatej). W obraz kliniczny zespołu Gardnera mogą również wpisywać się kostniaki (łagodne nowotwory kostne), a także przerost nabłonka barwnikowego siatkówki (jest to patologia związana z narządem wzroku).

Jak widać, różnorodność objawów klinicznych, to zdecydowanie ważna cecha schorzenia, jakim jest rak jelita grubego. Objawy skórne, choć kojarzone typowo z chorobami dermatologicznymi, mogą również należeć do symptomów schorzeń predysponujących do złośliwego nowotworu jelita grubego. Warto o tym pamiętać.

Rak jelita grubego, a niedrożność przewodu pokarmowego

Rak jelita grubego, który ma typowo postać guza zlokalizowanego w jelicie może doprowadzić do zatkania światła przewodu pokarmowego, co powoduje zatrzymanie pasażu treści jelitowej. Podstawowe objawy niedrożności to ból brzucha, wymioty i nudności, a także zatrzymanie stolca i gazów. Ból brzucha w niedrożności ma charakter falowy – nasila się i mija, ale z czasem przybiera stałe natężenie. Długotrwająca niedrożność może prowadzić nawet do martwicy jelit. Mogą również pojawić się objawy hipowolemii (czyli ograniczonego wypełnienia łożyska naczyniowego) – spadek ciśnienia tętniczego, wzrost częstości pracy serca (tachykardia).

Diagnostyka niedrożności przewodu pokarmowego wymaga wykonania przeglądowego zdjęcia RTG jamy brzusznej, w którym widoczne są poziomy płynu, zatrzymane przed przeszkodą, zamykającą światło jelita. Jelito przed guzem jest rozdęte. Dokładniejszym badaniem, które pozwala lepiej ocenić jamę brzuszną jest tomografia komputerowa (TK jamy brzusznej). Niedrożność można również uwidocznić, wykonując kolonoskopię. Całkowita niedrożność sprawia, że niemożliwe jest wprowadzenie wziernika endoskopowego do dalszej części jelita.

Mimo, że niedrożność przewodu pokarmowego związana jest z zaawansowanym rakiem jelita grubego, to nawet w 6% przypadków jest to pierwszy objaw tego nowotworu.

Rak jelita grubego, a perforacja przewodu pokarmowego

Groźnym powikłaniem raka jelita grubego może być perforacja. Jest to stan, w którym dochodzi do przerwania ciągłości ściany przewodu pokarmowego. Perforacja przewodu pokarmowego jest stanem zagrożenia życia, gdyż prowadzi do zapalenia otrzewnej i rozwoju wstrząsu. Najważniejsze objawy perforacji przewodu pokarmowego to:

• silny, ostry ból brzucha;
• tak zwany deskowaty brzuch – pod wpływem ucisku wyczuwa się zwiększoną obronę mięśniową;
• spadek ciśnienia tętniczego, tachykardia – świadczą o rozwijającym się wstrząsie.

W diagnostyce perforacji przewodu pokarmowego z powodzeniem wykorzystuje się przeglądowe zdjęcie rentgenowskie jamy brzusznej, na którym uwidacznia się powietrze lokalizujące się pod kopułą przepony. Powietrze to pochodzi ze światła przewodu pokarmowego.

Inne stany, które mogą prowadzić do perforacji jelita grubego to: zapalenie uchyłków, martwica ściany jelita grubego, wrzodziejące zapalenie jelita grubego (nieswoiste zapalenie jelita, WZJG), czy skręt jelita. Perforacja jest poważnym stanem klinicznym, jednak rzadko pojawia się w przebiegu nowotworu złośliwego jelita grubego.

Rak jelita grubego – badania laboratoryjne

W podstawowych badaniach z krwi również można znaleźć cechy, które mogą wskazywać na rozpoznanie schorzenia, jakim jest rak jelita grubego. Badania laboratoryjne, szczególnie przydatne, to stężenie hemoglobiny oraz liczba krwinek czerwonych (RBC) – parametry te można prześledzić na wyniku badania morfologii krwi.

Niedokrwistość to częsty objaw nowotworu, jakim jest rak jelita grubego. Morfologia krwi może nam dostarczyć informacje o liczbie krwinek czerwonych, liczbie krwinek białych oraz licznie płytek. Na niedokrwistość wskazuje obniżone stężenie hemoglobiny we krwi oraz obniżona liczba krwinek czerwonych (erytrocytów = RBC). Typowo w raku jelita grubego jest to niedokrwistość z niedoboru żelaza, o czym świadczy widoczne w morfologii obniżenie wielkości krwinki czerwonej i zmniejszenie w niej zawartości hemoglobiny. Morfologia krwi u osoby z niedokrwistością z niedoboru żelaza cechuje się ponadto zmniejszoną liczbą retikulocytów (jest to młodociana forma krwinek czerwonych), przyjmowaniem przez erytrocyty różnych kształtów (zjawisko to nazywane jest poikilocytozą), a także występowanie erytrocytów różnej wielkości (anizocytoza).

Niedokrwistości z niedoboru żelaza może towarzyszyć obniżenie poziomu ferrytyny (jest to wskaźnik, mówiący nam o magazynach żelaza w organizmie) oraz zmniejszenie wysycenia transferyny żelazem – transferyna to białko, które transportuje żelazo. Typowe objawy kliniczne niedokrwistości, które mogą pojawić się w przebiegu raka jelita grubego, to przede wszystkim:

• zmniejszona tolerancja wysiłku;
• osłabienie;
• bóle głowy;
• bladość;
• przyspieszona praca serca (tachykardia);
• zaburzenia koncentracji;
• czasami również duszność.

Utrata żelaza wraz z krwią (z podkrwawiającego guza jelita grubego) prowadzi do jego niedoboru w ustroju. Niedobór żelaza może obawiać się pieczeniem i bólem języka, pękaniem kącików ust, osłabieniem i łamliwością paznokci, a także wypadaniem włosów i suchością skóry.

Rozpoznanie u starszego pacjenta niedokrwistości z niedoboru żelaza, której nie można wyjaśnić inną przyczyną, powinno skłonić lekarza do pomyślenia o raku jelita grubego i skierowania takiej osoby na badania przesiewowe (kolonoskopia, test na krew utajoną w kale). Rak jelita grubego to choroba, na którą uwagę powinni zwrócić nie tylko onkolodzy i gastroenterolodzy, ale i lekarze rodzinni, gdyż to właśnie do nich może trafić pacjent z niedokrwistością, będącą jedynym objawem tego nowotworu.

Rak jelita grubego – markery nowotworowe

Z rakiem jelita grubego związany jest antygen rakowo-płodowy (w skrócie nazywany markerem CEA), który często określany jest, jako marker raka jelita grubego. Czy jest tak w rzeczywistości? Niestety, nie jest to do końca prawda, ponieważ stężenie tego markera rośnie nie tylko w przebiegu nowotworu złośliwego jelita grubego. Wzrost antygenu CEA można zanotować także w następujących schorzeniach:

• rak sutka;
• rak trzustki;
• rak szyjki macicy;
• rak pęcherza moczowego;
• rak jajnika;
• rak żołądka;
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego (będące stanem przedrakowym dla raka jelita grubego);
• marskość wątroby;
• nikotynizm (palenie tytoniu).

Antygen rakowo-płodowy nie może decydować o rozpoznaniu raka jelita grubego – jego poziom rośnie bowiem w wielu różnych sytuacjach klinicznych, a nawet u osób palących bez chorób przewlekłych. Antygen CEA nie jest jednak zupełnie bezużyteczny w odniesieniu do raka jelita grubego. Oznaczenie jego poziomu stosuje się wykrywaniu wznowy raka po przeprowadzonej operacji.

Rak jelita grubego, a OB – co warto wiedzieć?

Odczyn Biernackiego (OB) to wskaźnik laboratoryjny, który nadal jest zlecany przez wielu lekarzy w celu diagnostyki stanów zapalnych. Jest to wskaźnik nieswoisty – nie jest więc typowy dla jednej choroby i nie możemy za jego pomocą postawić pewnej diagnozy. Odczyn Biernackiego rośnie w licznych sytuacjach kliniczny, do których należy między innymi:

• ciąża i połóg;
• menstruacja (miesiączka);
• marskość wątroby;
• stany zapalne i choroby autoimmunologiczne;
• niedokrwistość (jak pamiętamy – jest to częsty objaw raka jelita grubego);
• nowotwory;
• duże zabiegi operacyjne;
• zaburzenie tarczycy (nadczynność, jak i niedoczynność tarczycy).

Odczyn Biernackiego w przebiegu raka jelita grubego może być przyspieszony (powyżej normy) ze względu na towarzyszącą rakowi niedokrwistość. W przebiegu nowotworu złośliwego często można spotkać się z prawidłowym OB. Parametr ten więc nie ma dużej wartości diagnostycznej w odniesieniu do tego schorzenia.

Rak jelita grubego, a CRP

Białko C-reaktywne (w skrócie CRP) to białko, które produkowane jest w wątrobie i zaliczane do tak zwanych białek ostrej fazy. Białko CRP jest oznaczane zazwyczaj w celu diagnozowania i wykrywania stanów zapalnych. W prawidłowych warunkach, białko CRP nie przekracza poziomu 5 mg/l. Parametr ten rośnie we krwi w następujących sytuacjach klinicznych:

• bakteryjne, grzybicze, jak i wirusowe zakażenia w obrębie organizmu;
• zawał mięśnia sercowego (martwica mięśnia sercowego);
• rozległe urazy i operacje;
• choroby autoimmunologiczne (na przykład reumatoidalne zapalenie stawów, czy toczeń rumieniowaty układowy);
• nowotwory – na przykład rak piersi, jajnika, płuca oraz rak jelita grubego.

Podobnie, jak odczyn Biernackiego, wskaźnik ten nie jest związany z konkretną chorobą – jest to więc parametr nieswoisty. W przebiegu raka jelita grubego możemy spotkać się z podwyższonym poziomem CRP we krwi, jednak może być on również w normie. CRP nie odgrywa więc zbyt dużej roli w diagnostyce i potwierdzeniu raka jelita grubego.

Rak jelita grubego – USG

Badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej (USG) to podstawowe i nieinwazyjne badanie obrazowe, które wykonuje się w wielu sytuacjach klinicznych związanych z chorobami przewodu pokarmowego. W odniesieniu do raka jelita grubego, ultrasonografia może pozwolić na zauważenie przerzutów zlokalizowanych w wątrobie. Warto dodać, że to właśnie wątroba jest narządem, w którym najczęściej lokalizują się przerzuty raka jelita grubego. Należy mieć świadomość, że badania obrazowe takie, jak tomografia komputerowa jamy brzusznej, czy rezonans magnetyczny charakteryzują się znacznie większą dokładnością w obrazowaniu przerzutów, niż ultrasonografia.

Warto wspomnieć również o endosonografii. Jest to badanie, które polega na wykonaniu badania ultrasonograficznego drogą przezodbytniczą. Głowicę aparatu ultrasonograficznego wprowadza się do końcowego odcinka przewodu pokarmowego poprzez odbyt – jelito wymaga więc odpowiedniego oczyszczenia przed samym badaniem. Endosonografia jest badaniem bezpiecznym dla pacjenta, a jego celem jest ocena głębokości, na jaką nacieka nowotwór złośliwy. Pozwala to stwierdzić, jaka grubość ściany jelita grubego zajęta jest przez naciek nowotworowy. Co więcej, badanie to daje szansę na zlokalizowanie przerzutów w okolicznych węzłach chłonnych.

Diagnostyka raka jelita grubego – jakie jest najważniejsze badanie?

Za najważniejsze badanie w diagnostyce raka jelit grubego można z pewnością uznać kolonoskopię. Diagnostyka raka jelita grubego z użyciem kolonoskopii daje lekarzowi realne narzędzie, dzięki któremu może “zajrzeć” do naszego jelita i wykryć ewentualne nieprawidłowości. Dzięki kolonoskopii możliwe jest obejrzenie całego jelita grubego i pobranie wycinków tkankowych z podejrzanych zmian. Pozwala to z całkowitą pewnością potwierdzić lub wykluczyć nowotwór złośliwy jelita grubego.

Podsumowując, rak jelita grubego to groźny wróg naszego zdrowia. Nie zawsze odpowiednio wcześnie daje objawy, dlatego należy pamiętać o oferowanych badaniach przesiewowych. Niepokojące objawy raka jelita grubego powinny skłonić każdego z nas do wizyty u swojego lekarza rodzinnego, który zbierze z nami wywiad i przeprowadzi odpowiednie badania. Nie warto czekać – nowotwór sam się nie wyleczy. Im wcześniej zdecydujemy się na leczenie i diagnostykę, tym większa jest szansa na odzyskanie zdrowia, radości z życia i zapomnieniu o schorzeniu, jakim jest rak jelita grubego. Objawy nowotworów to coś, czego nigdy nie warto bagatelizować.

Przez Katarzyna Banaszczyk - Katarzyna Banaszczyk Autorem tekstu jest Katarzyna Banaszczyk, absolwentka kierunku lekarskiego Collegium Medicum w Bydgoszczy, UMK w Toruniu. W kręgu jej medycznych zainteresowań znajduje się dermatologia oraz choroby wewnętrzne, w szczególności endokrynologia. Obecnie realizuje lekarski staż podyplomowy w szpitalu Uniwersyteckim Nr 2 im. Jana Biziela w Bydgoszczy.