W Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym w Łodzi zwiedzający mogą zobaczyć stałą wystawę etnograficzną zatytułowaną „Szare jak ziemia, barwne jak pamięć”. Ekspozycja została nagrodzona w konkursie „Wydarzenie Muzealne – Sybilla 2000”, dlatego tym bardziej warto wiedzieć, jaki jest jej temat i co przedstawia.
Wystawa etnograficzna – informacje ogólne
Osoby interesujące się etnografią, które planują odwiedzić Łódź, może zainteresować wystawa „Szare jak ziemia, barwne jak pamięć”. Jest to ekspozycja pokazująca życie człowieka zamieszkującego wieś gdzieś w środkowej części Polski w czasie dwudziestolecia międzywojennego. Precyzując, wystawa dotyczy wsi opoczyńskich, rawskich, łowickich i sieradzkich.
Pomysł twórców wystawy polega na tym, by jej kolejne części stanowiły „wizerunki” poszczególnych etapów życia chłopów, a całość dawała obraz wyznawanych wartości i obowiązującego schematu kulturowego.
Co można zobaczyć na wystawie?
Pierwszym etapem życia jest dzieciństwo, które chłopskie dziecko spędzało w domu rodzinnym, nabywając potrzebne umiejętności i przyswajając wyznawane wartości. Najważniejszym miejscem chałupy była izba-kuchnia zorganizowana w konkretny sposób. Wystawa etnograficzna zawiera rekonstrukcję tej części domu chłopskiego wraz z sienią. Warto zwrócić uwagę na elementy takie jak palenisko z okapem, piec i komin.
Następnie wystawa etnograficzna przechodzi do okresu młodzieńczego, pokazując różne obrzędy, typu „gaik” czy „koguciarzy”. Żeby je przedstawić w żywy sposób, wykorzystano scenerię drogi wiejskiej.
Granicznym wydarzeniem w życiu młodego człowieka było małżeństwo, któremu towarzyszyło tradycyjne chłopskie wesele oraz różne zwyczaje i rytuały. Wystawa pt. „Szare jak ziemia, barwne jak pamięć” pokazuje jeden z nich, mianowicie oczepiny, które symbolizowały usunięcie panny młodej z grona dziewcząt i przyjęcie jej do grupy mężatek.
Po ożenku czy zamążpójściu następował etap dojrzałości. Wystawa etnograficzna prezentuje różne miejsca związane z pracą oraz życiem codziennym chłopów. Zwiedzający mogą zobaczyć zagrodę o zamkniętej zabudowie wraz z narzędziami rolniczymi, pole podczas żniw, kuźnię z wyposażeniem (niezwykle znaczącą gałąź rzemiosła na ówczesnej wsi polskiej), a także targ.
Wystawa nie zapomina też o starości, która na wsi także wypełniona była pracą. Starsi ludzie pomagali w prowadzeniu gospodarki, opiekowali się wnukami i przekazywali im cenne nauki. Na ekspozycji można zobaczyć parę staruszków, którzy odpoczywają strudzeni pracą.
Ekspozycja „Szare jak ziemia, barwne jak pamięć” pokazuje również, jak ogromne znaczenie miała dla chłopów religia i wiara. Symbolizowana jest ona przez takie artefakty jak liczne krzyże, krucyfiksy, figury czy przydrożne kapliczki, które tworzyli artyści ludowi. Ponadto w korytarzu znajdującym się pomiędzy salami wystawowymi umieszczona została ludowa rzeźba o charakterze sakralnym, która powstała przed 1939 r.
Autorzy wystawy „Szare jak ziemia, barwne jak pamięć”
Wystawa etnograficzna „Szare jak ziemia, barwne jak pamięć” przygotowana została przez kilka twórców. Scenariusz wystawy opracowała Ewa Zawiejska. Za projekt plastyczny oraz realizację odpowiadał znany rzeźbiarz, autor wielu wystaw i scenograf Zbigniew Władyka. Projekt grafiki stworzyła jego córka, rzeźbiarka Zofia Władyka. Natomiast nad całością wykonania czuwała komisarz wystawy – Elżbieta Królikowska.
Ekspozycja została zauważona i doceniona w konkursie „Wydarzenie Muzealne – Sybilla 2000”. „Szare jak ziemia, barwne jak pamięć” uzyskała w tym prestiżowym konkursie drugą nagrodę w ramach kategorii wystaw etnograficznych.
Łódź oraz Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne zapraszają do odwiedzin wystawy „Szare jak ziemia, barwne jak pamięć” – ma ona charakter stały.